Σε απλούς χειρώνακτες χωρίς το απαραίτητο επιστημονικό υπόβαθρο επιχειρούν να μετατρέψουν τους απόφοιτους του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του ΤΕΙ Αθήνας, αφού σύμφωνα με το νέο προτεινόμενο πρόγραμμα σπουδών γνωστικά αντικείμενα καθοριστικής σημασίας συρρικνώνονται δραματικά.
Όπως αναφέρουν οι καθηγήτριες του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων, Όλγα Πολυχρονοπούλου και Βασιλική Χρυσοβιτσάνου σε υπόμνημά τους προς την Επιτροπή Προγράμματος Σπουδών, ο προϊστάμενος του Τμήματος, Π. Θεουλάκης εισηγήθηκε για το νέο πρόγραμμα τα ακόλουθα:
• Σύμπτυξη της Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Αιγαίου με την Κλασική Αρχαιολογία σε ένα εξάμηνο σπουδών
• Συρρίκνωση της ενότητας για την Ιστορία της Τέχνης από 8 διδακτικές ώρες σε 5.
• Κατάργηση του μαθήματος Τεχνικές Ανασκαφής
• Κατάργηση του εργαστηριακού μέρους του μαθήματος Θεωρία και Μεθοδολογία Ανάλυσης Έργων Τέχνης, που αφορά στην εκπόνηση εργασίας.
• Κατάργηση του μαθήματος Τεχνολογία-Τεχνικές Κατασκευής, γεγονός που θα αποδυναμώσει επιστημονικά τους απόφοιτους του Τμήματος, αφού κρίνεται απαραίτητο να έχουν γνώση του τρόπου κατασκευής των αρχαίων αντικείμενων ή των έργων τέχνης, προκειμένου να είναι σε θέση να τα ανακατασκευάσουν.
Οι προτάσεις αυτές στην περίπτωση που εγκριθούν από τη Γενική Συνέλευση του Τμήματος θα οδηγήσουν χωρίς αμφιβολία στην υποβάθμιση της παρεχόμενης γνώσης, γεγονός που θα έχει αντίκτυπο στην επιστημονική και επαγγελματική επάρκεια των αποφοίτων.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται στο υπόμνημα, σκοπός δεν είναι η παραγωγή τεχνιτών συντήρησης, αλλά η διασφάλιση της επιστημονικής επάρκειας των αποφοίτων ώστε να είναι σε θέση να υπηρετήσουν κατά τον καλύτερο τρόπο την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μας.
Ολόκληρο το κείμενο του υπομνήματος έχει ως εξής:
Με αφορμή την εκπόνηση ενός νέου προγράμματος σπουδών στο Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του ΤΕΙ Αθήνας, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε σχετικά με τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί προς έγκριση από την Γενική Συνέλευση του Τμήματος.
Ο Προϊστάμενος του Τμήματος και μέλος της Επιτροπής προγράμματος Π. Θεουλάκης κατέθεσε στην επιτροπή αποτελούμενη από τους καθηγητές Α. Αλεξοπούλου και Ι. Σιανούδη, μια πρόταση προς συζήτηση στην οποία συμπτύσσονται, συρρικνώνονται και καταργούνται κατά κύριο λόγο γνωστικά αντικείμενα των Ανθρωπιστικών Επιστημών. Συγκεκριμένα, συμπτύσσεται η Προϊστορική Αρχαιολογία του Αιγαίου με την Κλασική Αρχαιολογία σε ένα εξάμηνο σπουδών (στο Α εξάμηνο). Είναι γνωστό ότι το αρχαιολογικό υλικό των προϊστορικών και ιστορικών περιόδων αποτελεί σύμφωνα με την Unesco το 80% της πολιτισμικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Η σύμπτυξή τους επομένως, είναι αντιδεοντολογική, αντιεπιστημονική και αντιεκπαιδευτική και ακυρώνει στην ουσία τόσο τα συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα όσο και αυτό της Συντήρησης.
Το προτεινόμενο πρόγραμμα συρρικνώνει την ενότητα της Ιστορίας της Τέχνης από 8 διδακτικές ώρες σε 5. Το περιεχόμενο του μαθήματος περιλαμβάνει την ιστορική και αισθητική προσέγγιση της ευρωπαϊκής και ελληνικής τέχνης από το Μεσαίωνα εως σήμερα. Όπως και τα γνωστικά αντικείμενα της Αρχαιολογίας έτσι και η Ιστορία της Τέχνης αποτελούν βασικά προαπαιτούμενα της Συντήρησης Εργων Τέχνης. Επισημαίνουμε ότι οι κύκλοι της Ιστορίας της Τέχνης έχουν ήδη συρρικνωθεί παρά την αντίθετη άποψή μας στα προηγούμενα προγράμματα σπουδών και δεν είναι δυνατή περαιτέρω συρρίκνωση.
Προτείνεται επίσης η κατάργηση του μαθήματος Τεχνικές Ανασκαφής. Είναι άξιο απορίας πώς προτείνεται η κατάργηση αυτού του γνωστικού αντικειμένου, όταν η παρουσία του συντηρητή στην ανασκαφή είναι απαραίτητη.
Προτείνεται τέλος, η κατάργηση του εργαστηριακού μέρους του μαθήματος Θεωρία και Μεθοδολογία Ανάλυσης Έργων Τέχνης που αφορά στην εκπόνηση εργασίας σύμφωνα με τη μέθοδο E. Panofsky. Η κατάργησή του ακυρώνει στην ουσία το ίδιο το γνωστικό αντικείμενο.
Συμπερασματικά, διαπιστώνουμε ότι η λογική της σύμπτυξης, συρρίκνωσης και κατάργησης βασικών γνωστικών αντικειμένων οδηγεί με βεβαιότητα στην υποβάθμιση της ποιότητας των σπουδών της Συντήρησης στην Ελλάδα. Τα αντικείμενα της συντήρησης δεν είναι ο πηλός, ο λίθος, το μέταλλο κλπ. αλλά πρόκειται είτε για υλικά κατάλοιπα πολιτισμού, είτε για τεχνουργήματα μεγάλης αρχαιολογικής και ιστορικής αξίας και ως τέτοια θα πρέπει να αντιμετωπίζονται.
Εάν η παραπάνω πρόταση της Επιτροπής εγκριθεί από τη Γενική Συνέλευση του Τμήματος, η υποβάθμιση της παρεχόμενης γνώσης είναι δεδομένη, γεγονός που θα έχει αντίκτυπο στην επιστημονική και επαγγελματική επάρκεια των αποφοίτων. Ως διδάσκοντες στο Τμήμα Συντήρησης από την σύστασή του έως σήμερα και ως αρχαιολόγοι και ιστορικοί της τέχνης απευθυνόμαστε σε σάς επειδή θεωρούμε ότι αποτελείτε τον φυσικό μας χώρο καθώς λόγω της ιδιότητος και της ευθύνης που σάς διέπει είστε σε θέση να διακρίνετε τα προβλήματα που θα προκύψουν από μια ενδεχόμενη συρρίκνωση του γνωστικού αυτού πεδίου που δεν συνεπικουρεί μόνο τις σπουδές της Συντήρησης αλλά προϋποθέτει την αντιμετώπιση και την θεραπεία του αντικειμένου της. Σκοπός μας δεν είναι η παραγωγή τεχνιτών συντήρησης, αλλά η διασφάλιση της επιστημονικής επάρκειας των αποφοίτων ώστε να είναι σε θέση να υπηρετήσουν κατά τον καλύτερο τρόπο την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μας.
Με τιμή
Όλγα Πολυχρονοπούλου καθηγήτρια στο Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Εργων Τέχνης του ΤΕΙ Αθήνας, e-mail : olgapo1@otenet.gr
Βασιλική Χρυσοβιτσάνου επ. καθηγήτρια στο Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του ΤΕΙ Αθήνας, e-mail :vchryso@otenet.gr
