Ύστερα από πολυετή και πολυδάπανη συντήρηση, η οικία του Αυγούστου στη Ρώμη άνοιξε πλέον επίσημα για το κοινό στις 10 Μαρτίου 2008. Βρίσκεται στην καρδιά της πόλης, στη νότια πλαγιά του εμβληματικού λόφου του Παλατινού, όπου εντοπίστηκαν αρχαιολογικά κατάλοιπα της πρώτης κατοίκησης της Ρώμης, επιβεβαιώνοντας την παράδοση για την ίδρυσή της.

Στα μέσα του 1ου αι. π.Χ., ο Παλατινός λόφος ήταν κέντρο θρησκευτικό αλλά και τόπος κατοικίας της ρωμαϊκής αριστοκρατίας, όπως μαρτυρούν οι τοιχογραφίες των παλαιότερων πολυτελών κατοικιών στην περιοχή (π.χ. Casa dei Grifi – Οικία των Γρυπών). Ωστόσο, η διαμόρφωση του Παλατινού σε πνευματικό, πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο συμβαδίζει με την ανοδική πορεία του Οκταβιανού (63 π.Χ. – 14 μ.Χ.), ανιψιού και υιοθετημένου γιου του Ιούλιου Καίσαρα, που έγινε ο πρώτος ρωμαίος αυτοκράτορας (Γάιος Ιούλιος Καίσαρ Οκταβιανός Αύγουστος).

Η οικία του Οκταβιανού Αυγούστου αποκαλύφθηκε πριν από 50 περίπου χρόνια και οι ανασκαφικές εργασίες ολοκληρώθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του `60 από τον καθηγητή Gianfilippo Carettoni. Χρειάστηκαν επίπονες προσπάθειες αρχαιολόγων και συντηρητών για να αναστηλωθούν τμήματα του κτιρίου –που είχε εν μέρει καταστραφεί όταν αργότερα κτίστηκε κοντά του το παλάτι του Δομιτιανού- και να αποκατασταθούν οι τοιχογραφίες.

Πώς ζούσε λοιπόν ο πρώτος ρωμαίος αυτοκράτορας; Στην πρώτη του μορφή, που χρονολογείται λίγο πριν από το 27 π.Χ., το “παλάτι” ήταν στην πραγματικότητα μια άνετη κατοικία με κεντρικό περιστύλιο και κήπο στο εσωτερικό του. Ο επισκέπτης μπορεί σήμερα να περιηγηθεί στα δωμάτια που έχουν αποκατασταθεί: στη μεγάλη αίθουσα υποδοχής ή ακροάσεων (oecus), στο υπνοδωμάτιο του ισογείου (cubiculum), στο “γραφείο του αυτοκράτορα” (cubiculum, “studiolo dell` imperatore”), όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται το υπνοδωμάτιο του πρώτου ορόφου, και τον καμαροσκέπαστο διάδρομο δίπλα στη σκάλα.

Αρχιτεκτονικές προσόψεις και διακοσμητικά θέματα, γιρλάντες και γεωμετρικά σχήματα, λευκό και έντονα χρώματα εναλλάσσονται στον ζωγραφικό διάκοσμο των δωματίων της οικίας του Αυγούστου, θυμίζοντας τη διακόσμηση των πολυτελών σπιτιών της Πομπηίας. Οι τοιχογραφίες ανήκουν στην ώριμη φάση του λεγόμενου “δεύτερου ρυθμού” (30-20 π.Χ.). Χαρακτηριστικές είναι οι αναπαραστάσεις τρισδιάστατων κτιρίων που αποδίδονται προοπτικά, ενώ οι μνημειακές τους είσοδοι ή τα παράθυρά τους επιτρέπουν το “άνοιγμα των τοίχων” σε μυθολογικές σκηνές, τοπία ή υπαίθρια ιερά, όπως στη λεγόμενη “Αίθουσα με τις Μάσκες” (που ονομάζεται έτσι από τα θεατρικά προσωπεία που τη διακοσμούσαν). Στην οικία του Αυγούστου ανήκε πιθανότατα και μια μεγάλη αίθουσα συνεδριάσεων ή συμποσίων, η λεγόμενη Aula Isiaca, της οποίας ο εντυπωσιακός ζωγραφικός διάκοσμος ήταν εμπνευσμένος από την Αίγυπτο. Οι τοιχογραφίες καθρεφτίζουν το εκλεπτυσμένο γούστο της ρωμαϊκής αριστοκρατίας της εποχής αλλά και τα πνευματικά και καλλιτεχνικά ρεύματα στον κύκλο του Αυγούστου, στον οποίο ανήκαν ο λυρικός ποιητής Οράτιος, ο πλούσιος Μαικήνας – προστάτης των καλλιτεχνών, ο ποιητής Βιργίλιος…

Κ.Χ.