Ερειπωμένα πέτρινα αρχοντικά, στενά λιθόστρωτα καλντερίμια, μισογκρεμισμένοι ναοί με βουβά καμπαναριά, συνθέτουν το τοπίο της ξεχασμένης στο χρόνο Παλιάς Περίθειας, που η ιστορία της ξεκινάει περίπου τον 3ο αιώνα π.Χ., αλλά χάνεται απροσδόκητα στο πέρασμα του 2ου αιώνα.

Η Παλιά Περίθεια, που το όνομά της φέρεται πως το πήρε από τα βουνά που την περικλείουν, «Περι-θέα», ή μεταγενέστερα, από την προστασία των οχτώ εκκλησιών που την προστάτευαν περιμετρικά (Περί-θεία), βρίσκεται σε υψόμετρο 440 μέτρων, βορειοανατολικά του νησιού, «καρφωμένη» στις πλαγιές του όρους Παντοκράτορα.

Πρόκειται για το αρχαιότερο χωριό της Κέρκυρας, καθώς κτίστηκε τα προχριστιανικά χρόνια, όταν οι λιγοστοί τότε κάτοικοι ψάχνοντας μια ασφαλή «γωνιά» για να γλυτώσουν από τα τσουνάμι που «σφυροκοπούσαν» την Κέρκυρα έχτισαν την αρχαία Περίθεια. Ο πληθυσμός της αυξήθηκε όταν οι κάτοικοι θέλοντας να γλυτώσουν από τις επιδρομές των πειρατών, κατέφευγαν στην Περίθεια, υπό την προστασία όλων των βουνών που ήταν γύρω της.

Η Παλαιά Περίθεια αποτελούσε την πρώτη έδρα του δήμου Κασσωπαίων. Κατά τα έτη 1866-1912 ήταν η έδρα του βόρειου τμήματος του νησιού. Ο πληθυσμός της έφτανε μέχρι και τους 1.100 κατοίκους, με το πέρας όμως των χρόνων το χωριό εγκαταλείφθηκε, οι κάτοικοι μετακινήθηκαν, εγκατέλειψαν τα βουνά και πλησίασαν τη θάλασσα, με τις παραλίες να κερδίζουν όλη την αίγλη και τον πλούτο.

Τα περίπου 130 πέτρινα αρχοντικά –σε κάποια από αυτά σώζονται οι πέτρινοι «σκελετοί» τους– αποτελούν μέχρι και σήμερα «κοσμήματα» ενετικής αρχιτεκτονικής που μεταφέρουν την ιστορία στο χρόνο. Μέχρι και σήμερα, στην είσοδο του χωριού στέκεται αγέρωχο το καμπαναριό του Αγίου Ιακώβου του Πέρση, ένα μοναδικό, αξιόλογο, θρησκευτικό μνημείο.

Η περιοχή συνδυάζει το φυσικό κάλλος με έναν μοναδικό αρχιτεκτονικό πλούτο, που ελκύει εκατοντάδες τουρίστες κάθε χρόνο, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες, προκειμένου να φωτογραφηθούν στα «χνάρια» άλλων, περασμένων εποχών.

Το χειμώνα ανθρώπινες φωνές ακούγονται σπάνια στο ερειπωμένο χωριό, μοναδικοί επισκέπτες οι περαστικοί κτηνοτρόφοι.

Από το 1980 η Παλιά Περίθεια είχε χαρακτηριστεί με υπουργική Απόφαση «ως τοπίο φυσικού κάλλους και ως ένα αρχιτεκτονικό σύνολο που έχει ανάγκη Κρατικής Προστασίας γιατί έχει ένα μοναδικό οικιστικό σύμπλεγμα από 130 σπίτια Ενετικής Αρχιτεκτονικής, αλλά και μικρές εκκλησίες με σπάνιες τοιχογραφίες». Το 1996 με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού κηρύχθηκε ως «ιστορικό διατηρητέο μνημείο».

Όπως και να ’χει η Παλιά Περίθεια μπορεί να εγκαταλείφθηκε από τους Κερκυραίους, σήμερα όμως κοσμεί πολλές σελίδες ελληνικών και ξένων περιοδικών, που την κατατάσσουν στους πιο ελκυστικούς προορισμούς όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης.