«Παραγωγή και διακίνηση των μετάλλων στην Πρωτοκυκλαδική περίοδο: νέα δεδομένα από τη θέση Κάβος Δασκαλειού και τις Δυτικές Κυκλάδες» είναι ο τίτλος διάλεξης που θα δώσει η Μυρτώ Γεωργακοπούλου (Λέκτωρ Πανεπιστημιακού Κολεγίου Λονδίνου – UCL στο παράρτημα του Κατάρ) την Τρίτη 9 Οκτωβρίου 2018 και ώρα 19.00, στο κτήριο της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας (Πανεπιστημίου 22, Αθήνα).
«Μεταλλικά αντικείμενα πρωτοεμφανίζονται στο Αιγαίο ήδη από την Ύστερη Νεολιθική περίοδο, αλλά ο αριθμός τους αυξάνεται σημαντικά στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (ΠΕΧ) και ιδιαίτερα στην Πρωτοχαλκή ΙΙ περίοδο» αναφέρει σχετικά με το θέμα της διάλεξής της η Μυρτώ Γεωργακοπούλου. «Ο σημαντικός ρόλος των Κυκλάδων όσον αφορά στη διάθεση μετάλλων στο Αιγαίο της ΠΕΧ έχει γίνει αποδεκτός από παλιά. Στις δεκαετίες του 1980 και 1990 η αρχαιομεταλλουργική έρευνα επικεντρώθηκε κατά κύριο λόγο σε μελέτες προέλευσης μέσω αναλύσεων ισότοπων μολύβδου, οι οποίες προσδιόρισαν τις δυτικές Κυκλάδες και το Λαύριο ως τις κύριες πηγές μεταλλευμάτων για τον Αιγαιακό χαλκό, μόλυβδο και άργυρο της ΠΕΧ. Έκτοτε πληθώρα μελετών για τις θέσεις παραγωγής μετάλλων και τα κατάλοιπά τους επιτρέπουν την εις βάθος κατανόηση της τεχνολογίας των διαφόρων σταδίων παραγωγής μετάλλων, καθώς και της χωρικής κατανομής και συνολικής οργάνωσης των σχετικών δραστηριοτήτων.
»Οι πρωιμότερες τεκμηριωμένες ενδείξεις για πρωτογενή παραγωγή (εκκαμίνευση) χαλκού έχουν βρεθεί στη θέση Κεφάλα της Κέας που χρονολογείται στην Τελική Νεολιθική (ΤΝ) περίοδο. Ευρήματα που συλλέχθηκαν από συστηματική έρευνα επιφανείας στη θέση αυτή μελετήθηκαν πρόσφατα. Στην ακόλουθη ΠΕΧ ο αριθμός των γνωστών θέσεων εκκαμίνευσης χαλκού αυξάνεται σημαντικά. Οι περισσότερες βρίσκονται στις δυτικές Κυκλάδες και ιδιαίτερα στην Κύθνο, τη Σέριφο και τη Σίφνο. Παρατηρείται μάλιστα σημαντική διαφοροποίησή τους ως προς την κλίμακα αλλά και την εγγύτητά τους σε πηγές μεταλλευμάτων και οικισμούς. Η μόνη Πρωτοκυκλαδική θέση εκκαμίνευσης χαλκού που σήμερα είναι γνωστή εκτός αυτής της περιοχής βρίσκεται στον Κάβο Δασκαλειού της Κέρου, δηλαδή σε κοντινή απόσταση αλλά έξω από τον οικισμό του Δασκαλειού. Αναλύσεις σκωριών από τη θέση αυτή επιβεβαιώνουν πρωτογενή παραγωγή χαλκού και αρσενικούχου χαλκού με υψηλά ποσοστά μολύβδου από μεταλλεύματα που εισάγονταν στο νησί από άλλες περιοχές, πιθανότατα από τις δυτικές Κυκλάδες. Ενδείξεις για τα επόμενα στάδια της μεταλλουργικής διαδικασίας, εκείνα της μεταλλοτεχνίας (χύτευση, καθαρισμός, διαμόρφωση αντικειμένων κ.α.), έχουν βρεθεί σε κάποιους από τους μεγαλύτερους οικισμούς των Κυκλάδων της ΠΕΧ. Οι πρόσφατες ανασκαφές στο Δασκαλειό φέρνουν στο φως πληθώρα ευρημάτων που σχετίζονται με τη μεταλλοτεχνία, όπως ακροφύσια, θραύσματα μήτρας και θραύσματα πιθανόν χωνευτηρίου, ενώ αντίστοιχα ευρήματα είναι γνωστά από παλαιότερες ανασκαφές στο Καστρί της Σύρου και την Αγία Ειρήνη της Κέας.
»Η παρουσίαση αυτή επιχειρεί μια σύνθεση των έως τώρα διαθέσιμων στοιχείων των σχετικών με τα μέταλλα στην ΤΝ και την ΠΕΧ στις Κυκλάδες αναδεικνύοντας τη μεγάλη σημασία που είχαν για τη συγκεκριμένη περίοδο οι περιορισμένες πηγές μεταλλευμάτων και σκιαγραφώντας ένα σύνθετο σύστημα παραγωγής και εκμετάλλευσης μετάλλων που στηριζόταν στη διακίνηση διά θαλάσσης πρώτων υλών, ακατέργαστων ενδιάμεσων υλικών και τελικών προϊόντων (μεταλλικών αντικειμένων) σε μικρότερες ή μεγαλύτερες αποστάσεις».
Η διάλεξη πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Κυκλαδικού Σεμιναρίου της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διοργανώνει η Μαρίζα Μαρθάρη.
