Οι επιγραφές αποτελούν άμεσες γραπτές μαρτυρίες της ιστορίας, περιέχουν λεπτομέριες και συμβάλλουν στην αποκατάσταση του ιστορικού πλαισίου της εκάστοτε εποχής. Ο 19ος αιώνας ήταν αυτός που σηματοδότησε την έναρξη μιας περιόδου συστηματικής μελέτης και ταξινόμησής τους σε επιγραφικά corpora, τα οποία αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο για τον ιστορικό ερευνητή. Με το πέρασμα στην ψηφιακή εποχή παρουσιάστηκε η ανάγκη ψηφιοποίησης του επιγραφικού υλικού. Φορείς, Ινστιτούτα και Πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο αναλαμβάνουν την εκκίνηση προγραμμάτων με στόχο την ψηφιοποίηση επιγραφών σε βάσεις δεδομένων, ώστε να είναι άμεσα προσβάσιμες σε ένα ευρύ κοινό. Ωστόσο, κατά κύριο λόγο, τα όλα τα προγράμματα ψηφιοποίησης απευθύνονται σε ένα εξειδικευμένο επιστημονικό ακροατήριο, γεγονός που γρήγορα αναδεικνύει την ανάγκη δημιουργίας προγραμμάτων που περιλαμβάνουν τη συμμετοχή και τη πρόσβαση και του “απλού” κοινού στις επιγραφές, οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Το Europeana Eagle Project έχει καινοτομήσει στο έπακρο όσον αφορά το παραπάνω πρόβλημα, καθώς απευθύνεται σε κάθε είδους κοινό. Με μια σειρά από ψηφιακά εργαλεία που χρησιμοποιεί, πρωτότυπα και εναλλακτικά, φαίνεται να πληροί τις προϋποθέσεις ενός ολοκληρωμένου εγχειρήματος ανάδειξης επιγραφών.
Τι είναι το Eagle project;
Το Europeana Eagle Project είναι αποτέλεσμα συνεργασίας της Ιταλίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2013 και ολοκληρώθηκε το 2016. Διαθέτει μία ψηφιακή συλλογή (Inscriptions Search Engine) με περισσότερες από 1,5 εκατ. επιγραφές από ευρωπαϊκά και άλλα μουσεία και συλλογές (άνω των 25 χωρών). Όλες οι επιγραφές είναι διαθέσιμες στην βάση δεδομένων με απλή ή σύνθετη αναζήτηση με όλες τις βασικές πληροφορίες τους (περιοχή, χρονολογία κλπ).
Η ψηφιακή συλλογή εμπλουτίζεται με ορισμένα ψηφιακά εργαλεία που διευκολύνουν την περιήγηση του χρήστη:
- Vocabularies: λεξικά με θεματικό περιεχόμενο και ευκαμψία στην αναζήτηση λέξεων. Συγκεκριμένα, τα Eagle Vocabularies αφορούν τα εξής πεδία: υλικό, τεχνικές γραφής, είδος επιγραφής, αντικείμενο, διακόσμηση, χρονολόγηση, κατάσταση διατήρησης.
- Transilation: Δίνει την δυνατότητα στους χρήστες να μεταφράσουν μια επιγραφή σε οποιαδήποτε γλώσσα επιθυμούν. Στόχος είναι η δημιουργία μιας πολυ-γλωσσικής συλλογής εκατομμυρίων ψηφιοποιημένων επιγραφών.
- Bibliography: λίστα με διαδικτυακές βάσεις δεδομένων που συνεργάζονται με το Eagle project, όπως οι Epigraphic Database Bari, Epigraphic Database Heidelberg, Hispanica Epigraphica Online και άλλες.
- Eagle mobile app: εφαρμογή που παρέχει τη δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες (πχ. μιας επιγραφής που εκτείθεται σε κάποιο χώρο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος) με μια απλή φωτογραφική λήψη από το κινητό.
- Epigraphy Virtual Exhibition: τρισδιάστατες εικονικές εκθέσεις των συλλογών του Eagle. Μέχρι στιγμής προσφέρεται η έκθεση με θέμα “Signs of Life”, μέσα από δύο ολοκληρωμένα εγχειρήματα, το Website Version και το Virtual Museum. Στο πρώτο, κάθε έκθεση (“room”) περιλαμβάνει εκτός από επιγραφικό υλικό, εικόνες, σχολιασμό και παραπομπές σε άλλες ηλεκτρονικές διευθύνσεις, οι οποίες διαθέτουν περιεχόμενο σχετικό με τη συγκεκριμένη θεματική. Το δεύτερο είναι μια εικονική περιήγηση σε ένα μουσείο που διαθέτει τις ίδιες θεματικές εκθέσεις (“rooms”) σε ψηφιακά δωμάτια. Έτσι, ο χρήστης μπορεί να περιηγηθεί στην έκθεση καθώς μετακινείται μέσα στο ψηφιακό ιστοχώρο.
- Storytelling Platform: διαδικτυακή πλατφόρμα που στοχεύει στην αφήγηση μικρών ιστοριών που απορρέουν από τη μελέτη μιας επιγραφής. Με τον τρόπο αυτό αναδεικνύονται θεματικές και αντικείμενα αθέατα έως τώρα. Ο σχεδιασμός των ιστοριών μπορεί να περιλαμβάνει εκτός από την αφήγηση, εικόνες και βίντεο (από δημοφιλείς ιστοτόπους όπως το Yutube και το Εuropeana), αποσπάσματα από αρχαία κείμενα, χάρτες αρχαίων πόλεων και τοποθεσιών κ.α. Συχνά, οι χρήστες επιλέγουν να εντάξουν στην αφήγηση της ιστορίας τους ένα φανταστικό διάλογο ανάμεσα στις προσωπικότητες που περιέχονται στην επιγραφή, προκειμένου το κείμενό τους να αποκτήσει παραστατικότητα και γλαφυρότητα. Ουσιαστικά, δίνεται έμφαση στα πρόσωπα και όχι στη μορφολογία των γραμμάτων ή στις τεχνικές εγχάραξης.