Ειδώλιο. Ένας μικρόκοσμος από πηλό (συλλογικό έργο), έκδ. Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2017, σελ. 502. ISBN: 978-960-9621-24-3
Τα πήλινα ειδώλια, μια ειδική, αλλά συχνά απαντώμενη, κατηγορία αντικειμένων της αρχαιότητας έχουν ποικίλες χρήσεις, αναθηματικές, λατρευτικές, καθημερινές, ταφικές. Πλασμένα από πηλό, αποτέλεσαν από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι την Ύστερη Αρχαιότητα το πιο πρόσφορο, εύπλαστο και ταυτόχρονα το πιο προσιτό οικονομικά υλικό για να εκφραστούν μέσα από αυτά ιδεολογίες, ανθρώπινα συναισθήματα και πρακτικές ανάγκες της καθημερινότητας.
Παρά τη συχνή τους ανεύρεση σε όλες σχεδόν τις ανασκαφές, τα ειδώλια δεν συνιστούν αυθύπαρκτα χρονολογημένη κατηγορία και αυτός είναι ίσως ένας λόγος που δεν συγκαταλέγονται στα καθοριστικά για τη χρονολόγηση είδη αντικειμένων της αρχαιότητας. Έτσι, συνήθως η συμβολή τους στον κόσμο της αρχαιογνωσίας έγκειται, κατά κύριο λόγο, στα ενδεχόμενα ιδεολογικά τους συν-δηλούμενα, σε προσπάθειες ερμηνευτικών προσεγγίσεων ή σε συγκριτικές μελέτες για ταυτοποίηση έργων της μεγάλης πλαστικής.
Στην Ευρώπη ανακαλύπτουν τα ειδώλια με τις λαθραίες ανασκαφές στην Τανάγρα της Βοιωτίας, στην τελευταία τριακονταετία του 19ου αιώνα. Οι τύποι και τα χρώματα των περίφημων «Ταναγραίων» εντυπωσιάζουν. Έκτοτε γίνονται περιζήτητα στα σαλόνια των ευγενών, των συλλεκτών και τα Μουσεία των μεγαλουπόλεων του δυτικού κόσμου. Ωστόσο, καθώς ο ρόλος τους στη γνώση για την ελληνική αρχαιότητα θεωρούνταν δευτερεύων, παρέμειναν συνήθως στο περιθώριο των διακοσμητικών προτιμήσεων των κατόχων τους. Απογυμνωμένα από τα στρωματογραφικά τους δεδομένα αντιμετωπίζονται, στις περισσότερες δημοσιεύσεις τους, ως έργα τέχνης υψηλής αισθητικής αξίας, χωρίς να μπορούν να συνεισφέρουν σε στενότερο χρονολογικό πλαίσιο. Από την άλλη μεριά, η πλειονότητα του υλικού που παρουσιάζεται στην έκθεση του ΑΜΘ [«Ειδώλιο. Ένας μικρόκοσμος από πηλό»] έχει το εξαιρετικό πλεονέκτημα να προέρχεται από ανασκαφικές έρευνες. Έτσι, τα αντικείμενα δεν είναι απλώς έργα τέχνης, αλλά αποτελούν «λαλούντες» μάρτυρες της κοινωνίας που τα παρήγαγε.
[…]
Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, Διευθύντρια Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης
(από το βιβλίο)
