Στράτος Θεοδοσίου, Βυζάντιο και Σλάβοι – H ιστορική πορεία των βαλκανικών κρατών από την κάθοδο των σερβικών φύλων έως την άλωση της Κωνσταντινούπολης, έκδ. Δίαυλος, Αθήνα 2015, σελ. 320. ISBN: 978-960-531-335-7
Η σχέση του Βυζαντίου με τους Σλάβους ούτε ιδιαίτερα μελετημένη είναι, ούτε γενικότερα γνωστή στο ευρύτερο ελληνικό κοινό. Ο συγγραφέας, καθηγητής Αστρονομίας, με αφορμή τη μελέτη της επίσημης επίσκεψης δύο βυζαντινών λογίων και αστρονόμων, του Θεοδώρου Μετοχίτη και του Νικηφόρου Γρηγορά, στη σερβική βασιλική αυλή –στις αρχές του 14ου αιώνα– ξεδιπλώνει άγνωστες πτυχές της αμφίδρομης σχέσης μεταξύ Βυζαντίου και Σλάβων.
Αρχίζει με την ιστορική πορεία των Σλάβων στα Βαλκάνια, δηλαδή με τη διείσδυση των σερβικών φύλων στα παραδουνάβια εδάφη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κατά τον 7ο αιώνα, και παρακολουθεί την όλη ανάπτυξή τους από μικρές και αδύναμες ζουπανίες σε ένα ενιαίο κράτος και στη συνέχεια σε μια ισχυρή –αν και εφήμερη– σερβική αυτοκρατορία επί Στέφαν Ντούσαν κατά την Υστεροβυζαντινή περίοδο.
Με οδηγό λοιπόν τη σερβική ιστορία, ο συγγραφέας παρουσιάζει τις σχέσεις όλων των σλαβικών βαλκανικών λαών τόσο μεταξύ τους όσο και με την ισχυρή Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Στις σελίδες του βιβλίου παρουσιάζονται παράλληλα όλοι οι ηγεμόνες και οι βασιλείς των βαλκανικών κρατών, καθώς και η «πορεία» των κρατών αυτών στις βυζαντινές επαρχίες του Δούναβη από τον 7ο αιώνα έως την άλωση της Κωνσταντινούπολης, στα μέσα του 15ου αιώνα, που τουλάχιστον χρονικά συμπίπτει με την κατάρρευση όλων των βαλκανικών ηγεμονιών από την επέλαση των δυναμικών οθωμανικών τουρκικών ορδών.
Οι σχέσεις των βαλκανικών λαών μεταξύ τους παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον, ενώ διαπλέκονται και με την πορεία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας –ιδιαίτερα κατά την Υστεροβυζαντινή περίοδο–, πολύ περισσότερο από όσο μπορούμε να φανταστούμε.
