Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (ΑΜΘ) συμμετέχει στην 5η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης υπό τον γενικό τίτλο «Παλιές Διασταυρώσεις – Make it New», η οποία αποτελεί την τελευταία διοργάνωση του τριμερούς σπονδυλωτού προγράμματος που ξεκίνησε το 2011 με βασικό θεματικό άξονα τη Μεσόγειο. Στο πλαίσιο της φετινής Μπιενάλε, το ΑΜΘ φιλοξενεί έκθεση του Κωνσταντίνου Ξενάκη, ενός δημιουργού που αντλεί φιλοσοφικές ιδέες και συμβολικά σχήματα από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Τίτλος της έκθεσης «HEL(L)AS! Παντού!».
Ο Κωνσταντίνος Ξενάκης είναι ένας πολίτης του κόσμου λόγω του βίου, της παιδείας και των αναφορών στα έργα του. Αιγυπτιώτης Έλληνας, μαθήτευσε στην τέχνη στο Παρίσι, δίδαξε στο Βερολίνο, εξέθεσε σε όλο τον κόσμο και ποτέ δεν υπέκυψε στη δεσμευτική γοητεία ενός τόπου ή ενός στυλ. Παρακολουθώντας τη μέχρι σήμερα καλλιτεχνική διαδρομή του, διαφαίνεται ο ιδιαίτερος τρόπος του να σχολιάζει εικαστικά την τρέχουσα κοινωνική πραγματικότητα, χρησιμοποιώντας τις έννοιες της σημειωτικής και την προβληματική του δομισμού και του μεταδομισμού.
Η έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης περιλαμβάνει συνολικά 42 έργα, κατασκευασμένα από το 1970 μέχρι και το 2014, αντιπροσωπευτικά της μέχρι σήμερα μακράς καλλιτεχνικής διαδρομής του. Πηγή έμπνευσης του καλλιτέχνη αποτελούν ποικίλα σύμβολα, σημεία και υλικά κατάλοιπα από πολιτισμούς της Μεσογείου: αιγυπτιακά ιδεογράμματα, γραφές, λίθινες στήλες, πήλινες πινακίδες, όστρακα και ταλισμανικοί σφραγιδόλιθοι αλληλοεπιδρούν με σύγχρονα σήματα, χάρτες, βιβλία ή κώδικες και μεταγράφονται εικαστικά σε έργα ζωγραφικής και χαρακτικής, σε τρισδιάστατες κατασκευές στον χώρο, σε περιβάλλοντα ή εγκαταστάσεις, σε ψηφιακούς χώρους.
Η θέση ενός σύγχρονου καλλιτέχνη σε ένα μουσείο αρχαίας τέχνης είθισται να στοιχειοθετείται στο πλαίσιο μιας «συνομιλίας» μεταξύ παλιού και νέου. Στην περίπτωση του Ξενάκη, αυτός ο «σιωπηλός διάλογος» συνιστά μία ιδιαίτερη πρό(σ)κληση για τον καλλιτέχνη, καθώς –όπως ο ίδιος αναφέρει– του δίνεται η ευκαιρία να βιώσει τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, στον οποίο θεωρεί πως πνευματικά και μεταφυσικά ανήκει. Αποτελεί, όμως, πρόκληση και για το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, καθώς τα έργα του Ξενάκη αναπτύσσουν με τις αρχαιότητες μια σχέση ολογράμματος, δείχνοντας αυτό που διαφεύγει: υπενθυμίζουν την ύλη των πραγμάτων, τη φθαρτότητα αλλά και τη δημιουργία, τη χαμένη βιογραφία των αντικειμένων και των εμπνευστών τους. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης φιλοξενώντας τα έργα του Ξενάκη μεταμορφώνεται σε ένα καλειδοσκόπιο, προτείνοντας μία νέα είδους τάξη μέσα από τον διασκορπισμό και την αταξία.
Το γενικό συντονισμό της έκθεσης έχει η Πολυξένη Αδάμ-Βελένη (αρχαιολόγος-θεατρολόγος, Διευθύντρια Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης) και τη μουσειολογική επιμέλεια η Ευαγγελία Τσαγκαράκη (αρχαιολόγος, Προϊσταμένη Τμ. Συλλογών Μεταλλοτεχνίας, Λίθινων και Μικροτεχνίας ΑΜΘ) και η Στυλιάνα Γκαλινίκη (αρχαιολόγος ΑΜΘ). Μουσειογραφική επιμέλεια: loopoSTUDIO, Ομάδα Αρχιτεκτόνων.
Η Ιθάκη του Ξενάκη… από τα παιδιά
Με αφορμή την έκθεση του Κ. Ξενάκη, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης φιλοξενεί στους χώρους του, ως παράλληλη εκδήλωση, έκθεση ζωγραφικής του 1ου Νηπιαγωγείου Παλαιοκάστρου με τίτλο «Η Ιθάκη του Ξενάκη. Πολύχρωμες περιπλανήσεις στους καμβάδες ενός μεγάλου εικαστικού». Πρόκειται για ομαδικά έργα νηπίων, εμπνευσμένα από τις δημιουργίες του Κ. Ξενάκη, τα οποία έγιναν με την καθοδήγηση της νηπιαγωγού Μαρίας Κουτσανοπούλου στο πλαίσιο του ομότιτλου Πολιτιστικού Προγράμματος.
Η έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης θα είναι ανοιχτή για το κοινό από την Τρίτη 23 Ιουνίου 2015, και ώρα 17:00, και θα διαρκέσει έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2015.
