Η εικόνα που έχουμε για το παρελθόν δεν είναι στατική. Αλλάζει ανάλογα με τις αντιλήψεις των ειδικών και του κοινού για την ιστορική «αξία» της κάθε περιόδου και επηρεάζεται από το τι επιλέγουμε κάθε φορά να προβάλλουμε σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους κ.λπ. Οι επιλογές αυτές δεν βασίζονται αποκλειστικά σε επιστημονικά κριτήρια. Συχνά έχουν αισθητικά, ιδεολογικά ή πολιτικά συμφραζόμενα.
Στην Ελλάδα η ιδεολογική υπεροχή της «αρχαιότητας» θεωρείται αξιωματική. Αυτό συχνά οδηγεί σε υποβάθμιση πιο πρόσφατων περιόδων της ιστορίας, ενίοτε δε και της σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας. Ωστόσο, τελευταία ακούγονται φωνές που διεκδικούν μια πιο διαλεκτική σχέση μεταξύ αρχαίας και νεότερης κληρονομιάς.
Πόσο αρχαίο, όμως, είναι το παρελθόν; Αυτό είναι το θέμα της δεύτερης δημόσιας συζήτησης που θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 16 Μαρτίου 2015, και ώρα 19.00, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, στο πλαίσιο κύκλου δημόσιων συζητήσεων και διαλέξεων με τίτλο «Κοινωνία και παρελθόν: προσλήψεις της αρχαιότητας στη σύγχρονη Ελλάδα», που διοργανώνουν το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και το Ιρλανδικό Ινστιτούτο Ελληνικών Σπουδών.
Ομιλητές είναι ο James Wright, Καθηγητής Αρχαιολογίας, Διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, η Δάφνη Βουδούρη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Δικαίου και Πολιτικής Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, και ο Δημήτρης Πλάντζος, Επίκουρος Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συντονιστής είναι ο Νίκος Παπαδημητρίου, Αρχαιολόγος, Επιμελητής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
Στη συζήτηση θα διερευνηθούν τα αξιολογικά κριτήρια που καθορίζουν την πολιτισμική διαχείριση σε επίπεδο νομοθεσίας, αρχαιολογικής πρακτικής και ιδεολογίας και οι αλλαγές που έχουν συμβεί από τον 19ο αιώνα έως σήμερα. Μερικά από τα ερωτήματα που θα τεθούν είναι τα εξής:
– Πώς επιλέγουμε τι είναι σημαντικό να αναδειχθεί σε έναν αρχαιολογικό χώρο ή σε ένα μουσείο και τι όχι;
– Γιατί κάποιες ιστορικές περίοδοι αντιμετωπίζονται ως «υποδεέστερες» από άλλες;
– Τι έχει αλλάξει στο νόμο και την αντίληψη του κοινού στη διάρκεια του χρόνου;
– Πώς συνδυάζεται η προστασία των μνημείων με τη ζωντανή λειτουργία μια πόλης;
– Πώς αποτιμούμε σήμερα μεγάλης έκτασης αρχαιολογικά έργα εντός του αστικού ιστού, όπως η ανασκαφή της αρχαίας Αγοράς σε μια πρώην πυκνοκατοικημένη γειτονιά της Πλάκας;
Κοινωνία και παρελθόν
Ο κύκλος δημόσιων συζητήσεων και διαλέξεων με τίτλο «Κοινωνία και παρελθόν: προσλήψεις της αρχαιότητας στη σύγχρονη Ελλάδα» είναι μια πρωτοβουλία του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και του Ιρλανδικού Ινστιτούτου Ελληνικών Σπουδών, με αφορμή το απρόσμενο ενδιαφέρον του κοινού για τις πρόσφατες ανακαλύψεις στην Αμφίπολη και την ένταση του δημόσιου διαλόγου που ακολούθησε. Οι δύο οργανισμοί προσκαλούν ειδικούς από διάφορα πεδία των ανθρωπιστικών επιστημών για να διερευνήσουν τη σημασία της αρχαιότητας για τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και ευρύτερα τη σχέση του κοινού με τη μελέτη και την ερμηνεία του παρελθόντος. Οι συζητήσεις και οι διαλέξεις δεν περιορίζονται σε ζητήματα αρχαιολογικής έρευνας και προβολής, αλλά επεκτείνονται σε ερωτήματα γενικότερου ενδιαφέροντος, όπως ο ρόλος των μουσείων και της εκπαίδευσης για τη συγκρότηση ιστορικής μνήμης, η λειτουργία των αρχαίων μνημείων στο αστικό περιβάλλον, η επίδραση της αρχαιότητας στην τέχνη κ.ά. Την ιδέα και το συντονισμό της οργάνωσης είχαν ο Νίκος Παπαδημητρίου από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και ο Άρης Αναγνωστόπουλος από το Ιρλανδικό Ινστιτούτο Κλασικών Σπουδών.
Οι ομιλητές
Ο James Wright (Διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα) είναι διεθνούς φήμης αρχαιολόγος και καθηγητής αρχαιολογίας. Ασχολείται με την προϊστορία και πρωτο-ιστορία του Αιγαίου και την αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική. Έχει πλούσιο συγγραφικό και ανασκαφικό έργο (έχει εργαστεί για δεκαετίες στην Ελλάδα, ανασκάπτοντας στην Πελοπόννησο και την Κρήτη) και έχει διατυπώσει σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις περί αρχαιολογίας. Από το 2012, είναι διευθυντής της ΑΣΚΣΑ, ενός επιστημονικού οργανισμού που έχει πραγματοποιήσει σημαντικές και μεγάλης έκτασης ανασκαφικές έρευνες σε όλη την Ελλάδα.
Η Δάφνη Βουδούρη (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Δικαίου και Πολιτικής του Πολιτισμού, Πάντειο Πανεπιστήμιο) ειδικεύεται σε θέματα δικαίου και δημόσιας πολιτικής πολιτισμού και πολιτιστικής κληρονομιάς. Μεταξύ άλλων, έχει συγγράψει το βιβλίο «Κράτος και μουσεία» και έχει επιμεληθεί το συλλογικό έργο «Προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο». Επίσης έχει συμμετάσχει ενεργά στην προετοιμασία του ισχύοντος αρχαιολογικού νόμου.
Ο Δημήτρης Πλάντζος (Επίκουρος Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών) έχει ασχοληθεί εκτενώς με θέματα σύγχρονης πρόσληψης της αρχαιότητας. Μεταξύ άλλων, έχει συγγράψει το βιβλίο «Οι Αρχαιολογίες του κλασικού. Αναθεωρώντας τον εμπειρικό κανόνα» και έχει επιμεληθεί τα συλλογικά έργα «A Singular Antiquity. Archaeology and Hellenic Identity in 20th century Greece» (με τον Δ. Δαμάσκο) και «Παγκοσμιοποίηση και εθνική κουλτούρα».
