Οι παλαιοντολόγοι ανακάλυψαν στην Αιθιοπία μια κάτω γνάθο, η οποία χρονολογείται προ 2,75 έως 2,8 εκατομμυρίων ετών και πιστεύεται ότι είναι το αρχαιότερο γνωστό μέχρι σήμερα απολίθωμα προγόνου του σύγχρονου ανθρώπου. Πρόκειται πιθανώς για απομεινάρι από το αρχαιότερο μέλος του genus, στο οποίο ανήκει ο άνθρωπος (Homo).

Το εύρημα είναι αρχαιότερο κατά τουλάχιστον 400.000 χρόνια σε σχέση με το πότε πίστευαν έως τώρα οι επιστήμονες ότι εμφανίστηκαν οι πρώτοι Homo. Προηγουμένως, το αρχαιότερο ανθρώπινο απολίθωμα ήταν μια άνω γνάθος ηλικίας 2,35 εκατ. ετών, που είχε βρεθεί επίσης στην περιοχή Αφάρ της Αιθιοπίας στην ανατολική Αφρική, τη θεωρούμενη ως πιο πιθανή κοιτίδα της ανθρωπότητας.

Το σημαντικό απολίθωμα περιλαμβάνει μόνο ένα μέρος της κάτω γνάθου και πέντε δόντια, αλλά οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτά τα ευρήματα είναι αρκετά για να βγάλουν τα συμπεράσματά τους. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τους Μπράιαν Βιλμόουρ του Πανεπιστημίου της Νεβάδα και Έριν ΝτιΜάτζιο του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, έκαναν δύο σχετικές δημοσιεύσεις στο «Science Express» και μία στο «Nature», σύμφωνα με το BBC, το «Science» και το «New Scientist».

Η ανακάλυψη δείχνει ότι πιθανότατα η κλιματική αλλαγή (ξηρασία και εξαφάνιση των δασών και των ποταμών) ήταν αυτή που ώθησε τους προγόνους μας να κατέβουν από τα δέντρα που ζούσαν έως τότε και να βαδίσουν όρθιοι στις απέραντες ξερές πεδιάδες προς αναζήτηση τροφής, νερού και στέγης. Κάπως, έτσι, χρειάστηκε να εφεύρουν τα εργαλεία και να αρχίσουν να τρώνε κρέας, αναπτύσσοντας στην πορεία μεγαλύτερο εγκέφαλο.

Οι επιστήμονες ξεκαθάρισαν ότι η γνάθος ανήκει σε άνθρωπο και όχι σε ανθρωποειδή πίθηκο, όπως ήταν η περίπτωση της παλαιότερης «Λούσι», ηλικίας 3,2 εκατ. ετών, που είχε ανακαλυφθεί το 1974 στην κοντινή περιοχή Χαντάρ της Αιθιοπίας. Η «Λούσι» ανήκε στους Αυστραλοπίθηκους που εξαφανίστηκαν μάλλον εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, ενώ το νέο απολίθωμα πιθανότατα σηματοδοτεί την έναρξη της οικογενειακής «αλυσίδας» του γένους Homo. Κατά κάποιο τρόπο, από ανατομική πλευρά «γεφυρώνει» τα προανθρώπινα χαρακτηριστικά με τα κατοπινά πιο εξελιγμένα ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Είναι, πάντως, ασαφές αν ανήκει στον «επιδέξιο» άνθρωπο (Homo habilis) ή σε κάποιο άλλο ανθρώπινο είδος που έζησε πριν από αυτόν.

Άλλοι επιστήμονες, όπως ο καθηγητής Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, χαρακτήρισαν πολύ σημαντική την ανακάλυψη, επεσήμαναν όμως πως είναι πιθανό ότι, πριν από περίπου 2 εκατ. χρόνια, στην Αφρική είχαν εκ παραλλήλου εξελιχτεί –και σε άλλες περιοχές όπως η Νότια Αφρική– διαφορετικά ανθρώπινα είδη που ανήκαν στην ευρύτερη οικογένεια του Ηomo. Από αυτά, τελικά μόνο ένα επιβίωσε και, με ενδιάμεσα στάδια τον «επιδέξιο» άνθρωπο (Homo habilis) και στη συνέχεια τον «όρθιο» άνθρωπο (Homo erectus), εξελίχτηκε τελικά στον σημερινό σύγχρονο «έμφρονα» άνθρωπο (Homo sapiens).

Δεν λείπουν και οι πιο επιφυλακτικοί, όπως ο Πιέρ Σαρντέν του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας και Ιατρικών Ερευνών της Γαλλίας, που περιμένουν να βρεθεί ένα πιο πλήρες απολιθωμένο κρανίο, προτού οριστικά εντάξουν το νέο εύρημα στο γένος Homo. Κανείς πάντως επιστήμονας δεν μπορεί να είναι ακόμη σίγουρος πώς έμοιαζε ο πρώτος Homo και πώς συμπεριφερόταν.