Το «πράσινο φως» στη συντήρηση τοιχογραφιών, ξυλόγλυπτων τέμπλων και φορητών εικόνων σε τέσσερις σημαντικούς ναούς στην Αθήνα, τον Πειραιά, το Διδυμότειχο και τη Μεγαλόπολη έδωσε το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων.

Πρόκειται για τους ναούς Αγίου Σπυρίδωνα στον Πειραιά, Αγίου Δημητρίου Ψυρρή και Αγίου Αθανασίου στο Διδυμότειχο, έργα του 19ου αιώνα και έναν ναό ακόμα παλαιότερο, του 17ου αιώνα, του Αγίου Δημητρίου στη Θωκνία Μεγαλόπολης. Για τα εκκλησιαστικά αυτά κτίρια τα μέλη του Συμβουλίου έκριναν ότι χρήζουν επεμβάσεων συντήρησης για την αποκατάσταση των προβλημάτων που εμφανίζουν τα διακοσμητικά στοιχεία τους.

Ο εμβληματικός ναός του Αγίου Σπυρίδωνα Πειραιά, στο κέντρο της πόλης, θεμελιώθηκε στα ερείπια περιώνυμης μονής του 11ου ή 12ου αιώνα, τον Μάιο του 1863. Το αρχικό σχέδιο ήταν του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη, σύμφωνα με τα νεοκλασικά πρότυπα, ωστόσο αυτό τροποποιήθηκε από τον Γερμανό Έντουαρντ Σάουμπερτ. Πρόκειται για βασιλική με εγκάρσιο κλίτος και οκτάπλευρο τρούλο. Ο ζωγραφικός διάκοσμος του κηρυγμένου από το ΥΠΠΟ ως μνημείου ναού περιέχει δείγματα ζωγραφικής του 19ου αιώνα, που ανήκουν στο ρεύμα των Ναζαρηνών. Οι τοιχογραφίες εμφανίζουν μεταξύ άλλων επικαθίσεις ρύπων και αιθάλης, απολέπιση και κονιορτοποίηση του ζωγραφικού στρώματος και απώλειες στη ζωγραφική επιφάνεια.

Αντιπροσωπευτικό δείγμα της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα και κηρυγμένο σήμερα μνημείο, ο ναός του Αγίου Δημητρίου Ψυρρή, βρίσκεται στο νοτιοδυτικό κέντρο της παλαιάς πόλης των Αθηνών, μεταξύ του Δημαρχιακού Μεγάρου και της πλατείας Μοναστηρακίου. Ο ναός ιδρύθηκε το 1845 επί βασιλείας Όθωνα, σε σημείο όπου βρισκόταν προγενέστερος ναός. Για ένα χρονικό διάστημα χρησιμοποιήθηκε ως καθεδρικός πριν ονομαστεί η Αγία Ειρήνη της οδού Αιόλου. Στο εσωτερικό του κοσμείται από περίτεχνες τοιχογραφίες της περιόδου 1908-1916, οι οποίες λόγω των έντονων προβλημάτων υγρασίας στο εσωτερικό του ναού και της φθοράς του χρόνου, εμφανίζουν επικαθίσεις ρύπων, απώλειες ζωγραφικής επιφάνειες και αποσάρθρωση του υποστρώματος.

Ο μεταβυζαντινός ναός Αγίου Αθανασίου, εντός του Κάστρου στο Διδυμότειχο χτίστηκε την περίοδο 1834-1837 στη θέση παλαιότερου. Είναι τρίκλιτος τυπικός του 19ου αιώνα ναός που ξεχωρίζει για το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Το τέμπλο φέρει τριμερή διάταξη με 17 δεσποτικές εικόνες και 27 εικόνες με παραστάσεις Δωδεκαόρτου και σκηνές από βίους αγίων. Επίσης, ενδιαφέρον παρουσιάζουν ο δεσποτικός θρόνος, τα ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια και οι θαυμάσιες φορητές εικόνες.

Το έργο της συντήρησης, που θα χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ, αφορά στο ξυλόγλυπτο τέμπλο, το δεσποτικό θρόνο, τον άμβωνα, τα τέσσερα προσκυνητάρια και 145 φορητές εικόνες. Και αυτό γιατί το τέμπλο, ο δεσποτικός θρόνος, τα προσκυνητάρια και ο άμβωνας παρουσιάζουν επιζωγραφίσεις σε διάφορες χρονικές περιόδους, απώλειες τμημάτων, επικαθίσεις αιθάλης, κεριών και σκόνης, βιοπροσβολή από ξυλοκαταστρεπτικά έντομα και προβλήματα στατικότητας, ενώ οι φορητές εικόνες έχουν θραύσεις, επικαθίσεις ρύπων και απώλειες ζωγραφικής επιφάνειας.

Στην πλατεία του χωριού Θωκνία στο δήμο Μεγαλόπολης, ξεχωρίζει ο μονόχωρος ναός του Αγίου Δημητρίου, έργο του 17ου αιώνα. Ο ναός διατηρεί θαυμάσιες τοιχογραφίες με εμφανή ίχνη βεβήλωσης στα μάτια των μορφών των αγίων κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, περίτεχνες φορητές εικόνες, καθώς και ένα εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο τέμπλο με τρεις δεσποτικές εικόνες. Το 1984 ο ναός κηρύχθηκε από το ΥΠΠΟ ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Η συντήρηση του τέμπλου του ναού κρίθηκε αναγκαία λόγω φθορών από παλαιότερες επεμβάσεις για τη στήριξή του, εκτεταμένων απωλειών ξύλου, σαθροποίησης του ξύλινου φορέα, αποχρωματισμού από την υγρασία και βιολογικής προσβολής από έντομα. Σημαντικές φθορές εμφανίζουν και οι εικόνες, του τέμπλου και οι φορητές.