2.000 χρόνια πριν, στο Σουδάν υπήρχε περισσότερη κοινωνική ισότητα απ’ όσο υπάρχει σήμερα. Αυτή είναι η γενική ιδέα που προκύπτει από την έρευνα ενός αριθμού πυραμίδων που αποκαλύφθηκαν πρόσφατα στη χώρα που βρίσκεται νότια της Αιγύπτου.

«Οι πυραμίδες ήταν τόσο ‘της μόδας’ που όλοι όσοι μπορούσαν από οικονομικής άποψης να αποκτήσουν μία, το έκαναν», λέει ο αρχαιολόγος Κλωντ Ριγί αναφερόμενος στο υστερότερο χρονολογικά τμήμα του Μεροϊτικού Βασιλείου, περίπου στα 100 με 200 μ.Χ.

Ο Ριγί είναι διευθυντής μιας γαλλικής επιστημονικής ομάδας που διενεργεί ανασκαφές στη Σεντέινγκα, περίπου 200 χλμ. Ν του αιγυπτιακού συνόρου. Κατά τη διάρκεια τριετούς έρευνας στη θέση, η ομάδα έχει αποκαλύψει 35 πυραμίδες που δεν υπογραμμίζουν μόνο τη διαφορά μεταξύ των δύο αρχαίων πολιτισμών Αιγύπτου και Σουδάν αλλά και των κοινωνικών συνθηκών στο Σουδάν άλλοτε και τώρα.

Αντίθετα με την Αίγυπτο, όπου οι πυραμίδες κατασκευάζονταν από και για βασιλιάδες, στο Σουδάν ήταν προσιτές σε όλους. «Έτσι, έχουμε ένα είδος πληθωρισμού που εγώ αποκαλώ ‘εκδημοκρατισμό της πυραμίδας’, κάτι που δεν έχει παράλληλο αλλού, ειδικά στην Αίγυπτο», λέει ο Ριγί.

«Οι Σουδανοί βασιλιάδες είχαν κι εκείνοι τις πυραμίδες τους αλλά αργότερα τις αποκτούσαν και κατώτερες ψυχές», συνεχίζει ο 53-χρονος αρχαιολόγος που ξεκίνησε να μελετά ιερογλυφικά από όταν ήταν επτά ετών. «Το έθιμο ακολουθήθηκε από κοινωνικά στρώματα που δεν είχαν ποτέ συνδεθεί με χτίσιμο πυραμίδων στην Αίγυπτο».

Οι πυραμίδες της Σεντέινγκα βρίσκονται σε μια νεκρόπολη 40 εκταρίων που φαίνεται ότι περιλαμβάνει περισσότερους από 1.000 τάφους. Οι πυραμίδες ήταν χτισμένες από πηλόπλινθους -ένα σχετικά φθηνό υλικό- και τόσο κοντά μεταξύ τους που μετά βίας χωρούσαν η μία κοντά στην άλλη, διατεταγμένες κατά τ’ άλλα με κυκλοτερή τρόπο. Συναντώνται επίσης σε διάφορα μεγέθη, με ορισμένες να μην ξεπερνούν το ένα μέτρο ύψος. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων μπορούσε να κατασκευάσει πυραμίδες καθώς μπορούσε να εξασφαλίσει το υλικό αλλά και το εργατικό δυναμικό που χρειαζόταν για τον σχεδιασμό και την πραγματοποίηση του έργου. Βέβαια, οι πολύ φτωχοί, και πάλι δεν κατασκεύαζαν πυραμίδες. Αυτοί θάβονταν σε λάκκους γύρω από τα μνημεία.

Παρά τον μεγάλο αριθμό πυραμίδων που βρέθηκε πρόσφατα, λίγα έχουν βρεθεί στο εσωτερικό τους λόγω της σύλησης από τυμβωρύχους, αρχαίους και σύγχρονους. Οι ληστές όμως παρέλειψαν έναν τάφο που αποδείχθηκε πλούσιος για τους αρχαιολόγους και περιείχε την ταφή ενός παιδιού που ήταν θαμμένο με τέσσερα διακοσμητικά περιδέραια και κοσμήματα αστραγάλων από χαλκό. Το παιδί ήταν τεσσάρων ή πέντε χρόνων. «Αναρωτιόμαστε γιατί πήραν τέτοια μέτρα για να θάψουν έτσι ένα παιδί τόσο μικρό», λέει ο Ριγί.

Η Αίγυπτος είχε καταλάβει το βόρειο Σουδάν (γνωστό ως Νουβία) για 500 χρόνια μέχρι περίπου το 1000 π.Χ. με την πολιτιστική της επιρροή να ατονεί στα 700 χρόνια διάρκειας του Βασιλείου της Μερόης, από το 350 π.Χ. Παρ’ όλ’ αυτά, οι αρχαίοι Νούβιοι συνέχιζαν να εκφράζονται πολιτιστικά χρησιμοποιώντας αιγυπτιακά μέσα “μεταφρασμένα” όμως με τον δικό τους τρόπο. Εκτός από τις πυραμίδες, η μεροϊτική γραφή (που βρίσκεται επίσης σε επιγραφές από τη Σεντέινγκα) πηγάζει από τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά, ενώ Αιγύπτιοι θεοί λατρεύονταν και στο Βασίλειο της Μερόης.

Δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς. Η χώρα ήταν γεμάτη από αιγυπτιακά μνημεία, απομεινάρια του παρελθόντος. Στην ίδια τη Σεντέινγκα κυριαρχούσε ο ναός που έχτισε ο Αμενχοτέπ Γ΄προς τιμήν της συζύγου του, Τίυ, όπου εκείνη λατρευόταν ως υπόσταση της Ίσιδας. Αν και λίγα σώζονται από τον ναό σήμερα, τμήματά του βρίσκονται σε δεύτερη χρήση σε μεροϊτικά μνημεία.

Μελετώντας τις μεροϊτικές επιγραφές της Σεντέινγκα o Ριγί λέει ότι το τμήμα αυτό της νεκρόπολης κυριαρχούνταν από γυναίκες, πολλές από τις οποίες ήταν ιέρειες της Ίσιδας. Σε έναν από τους τάφους αυτούς μάλιστα βρέθηκε τον προηγούμενο χρόνο ένας ογκόλιθος από ασβεστόλιθο με εικόνα του κύριου θεού της Αιγύπτου, του Άμμωνα. Ο ογκόλιθος προερχόταν από τον ναό της Τίυ και φέρει τη μοναδική σωζόμενη παράσταση θεού που έχει βρεθεί στη θέση. «Ευρήματα σαν κι αυτό ενισχύουν γρήγορα τςι γνώσεις μας για τους προγόνους των σημερινών Σουδανών», λέει ο Ριγί που ελπίζει σε περισσότερες αρχαιολογικές αποκαλύψεις.