Ξεκίνησαν οι εργασίες του διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου με τίτλο «Ανακαλύπτοντας τον Κόσμο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» (15-17 Νοεμβρίου 2012) που διοργανώνει η ΙΖ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων/Πολυκεντρικό Μουσείο των Αιγών.
Στόχος του διεθνούς συνεδρίου είναι να προβληθεί στην διεθνή επιστημονική κοινότητα, αλλά και στο ευρύτερο κοινό το «Εικονικό Μουσείο Μέγας Αλέξανδρος: από τις Αιγές στην Οικουμένη», ένα μεγάλο και πρωτότυπο ψηφιακό έργο που εμπνεύστηκε, σχεδίασε και πραγματοποιεί η ΙΖ’ ΕΠΚΑ με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ (Ψηφιακή Σύγκλιση).
Στο πλαίσιο του συνεδρίου θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά η συνολική εικόνα της έρευνας για τον Μεγαλέξανδρο και τις συνέπειες της πορείας του στον κόσμο. Ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός είναι η παρουσίαση των ανασκαφικών ερευνών που πραγματοποιούνται στις χώρες οι οποίες συναποτέλεσαν την ελληνιστική οικουμένη: επιστήμονες διεθνούς κύρους και διευθυντές ανασκαφών από την Τουρκία, την Ιορδανία, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν και το Αφγανιστάν, αλλά και από την Αγγλία, την Γαλλία, την Γερμανία, την Ιταλία, την Ελβετία, την Ρωσία και την Ελλάδα θα συνοψίσουν το σύνολο της έρευνάς τους και θα ανακοινώσουν τα νέα ιστορικά και αρχαιολογικά δεδομένα για πόλεις της Μικράς Ασίας, της Συροπαλαιστίνης, της Αιγύπτου της Μεσοποταμίας, της Περσίας, της Βακτριανής κ.α. Παράλληλα θα παρουσιαστεί από τους πλέον ειδικούς μελετητές, ιστορικούς και διευθυντές μουσείων η προσωπικότητα του Μεγαλέξανδρου και η διαχρονική ακτινοβολία του στην ιστορία, τον μύθο και την τέχνη.
Οι εργασίες του συνεδρίου ξεκίνησαν με την ομιλία του καθηγητή κ. Μιλτιάδη Χατζόπουλου, (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Κέντρο Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας) για την προσωπικότητα και την πολιτική του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Φιλίππου Β’. Η συμβολή του βασιλέως, που είναι θαμμένος στις Αιγές (Βεργίνα) από τον ίδιο του τον γιο, στην αναδιοργάνωση και ισχυροποίηση του βασιλείου, όπως επίσης και η πανελλήνια πολιτική του υπήρξαν η βάση για τη λαμπρή εκστρατεία της Ανατολής.
Η παρουσίαση των πόλεων και των ανασκαφών σε αυτές άρχισε με την περιοχή της Μικράς Ασίας.
Η καθηγήτρια της αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης, κ. Ινσί Ντελεμέν, μίλησε για την παρουσία του Αλεξάνδρου στην πόλη Πέργη της Παμφυλίας (σημερινή Ν. Τουρκία). Άξονα της ομιλίας της αποτέλεσε ένα κολοσσιαίο άγαλμα του Μεγάλου Αλέξανδρου των ρωμαϊκών χρόνων, που προέρχεται από το θέατρο της πόλης.
Ο καθηγητής της αρχαίας ιστορίας του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης, κ. Μουσταφά Σαγιάρ, παρουσίασε την ιστορική έρευνα και το σχετικό αρχαιολογικό υλικό από την Κιλικία (σημερινή Ν. Τουρκία) αλλά και τη Θρακική Χερσόνησο, την εποχή των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Η ανακοίνωση του καθηγητή της Βέρνης, κ. Ραλφ Κρίστιεν Ρόζενμπάουερ αναφέρθηκε στην ανάπτυξη του ιερού της Αθηνάς Μαγαρσίας (στην περιοχή της Κιλικίας, σημερινή Ν. Τουρκία), ως παράδειγμα των αλλαγών στην αστική ανάπτυξη, μετά την καταλυτική παρουσία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην περιοχή της Κιλικίας.
Σειρά είχε το αρχαίο βασίλειο των Σελευκιδών. Στο Ζεύγμα, την πόλη που ίδρυσε ο στρατηγός του Μ. Αλεξάνδρου Σέλευκος Νικάτωρ το 300 π.Χ. στον Ευφράτη ποταμό (σημ. Ανατ. Τουρκία), η οποία περιελάμβανε δύο τμήματα, τη Σελεύκεια και την Απάμεια, ενωμένα με μία γέφυρα, η αρχαιολογική έρευνα των τελευταίων ετών έχει να επιδείξει σπουδαία ευρήματα. Οικιστικά κατάλοιπα και εκατοντάδες τετραγωνικών ψηφιδωτών, ελληνιστικής έμπνευσης, παρουσιάζονται στο νέο μουσείο του Γαζιαντέπ, το οποίο φιλοδοξεί να γίνει το μεγαλύτερο μουσείο ψηφιδωτών στον κόσμο.
Ο καθηγητής της αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο της Άγκυρας, κ. Κιουταλμίς Γκορκάι μίλησε για ένα ιερό γυναικείας θεότητας στο Ζεύγμα, που ιδρύθηκε από τον Αντίοχο της Κομμαγηνής (περιοχή της σημερινής ΝΑ Τουρκίας). Επίσης, ο καθηγητής της αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο Χαράν και διευθυντής του μουσείου στο Γαζιαντέπ κ. Μεχμέτ Ονάλ, παρουσίασε την εικονογραφία των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου σε λίγο λιγότερα από εκατό παπυρικά σφραγίσματα, χρονολογούμενα, σύμφωνα με τον καθηγητή, από τον 2ο αι. έως το πρώτο μισό του 1ου αι. π.Χ.
Η καθηγήτρια κ. Χατισέ Παμίρ, από το πανεπιστήμιο της Αντάκυα (Αντιόχεια), παρουσίασε τα αποτελέσματα των ανασκαφικών ερευνών από το 2004 έως σήμερα στην πόλη της Αντιόχειας (σημ. σύνορα Τουρκίας-Συρίας), που αποτέλεσε σημαντικό κέντρο πολιτισμού για πολλούς αιώνες. Η ομιλία της επικεντρώθηκε κυρίως στα εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά-μωσαϊκά δάπεδα των πλούσιων οικιών της, για τα οποία είναι διάσημη η πόλη.
Ο ελληνομαθής καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Αμμάν κ. Ναΐφ Χαντάντ παρουσίασε τις πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις στον τομέα της αρχιτεκτονικής και του πολεοδομικού σχεδιασμού από την ελληνιστική Μακεδονία στο κράτος των Ναβαταίων (αρχαίου λαού της Αραβίας με πρωτεύουσά τους την Πέτρα, σημαντική πόλη για το εμπόριο ανάμεσα στη Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα) και τη Δεκάπολη. Στην ομιλία του δόθηκε έμφαση στην πολιτισμική όσμωση μεταξύ της ελληνικής και σημιτικής κουλτούρας.
Τα νέα στοιχεία από αρχαιολογικές έρευνες στην παράκτια περιοχή της Ιουδαίας (σημ. Ισραήλ), που σκιαγραφούν τη διείσδυση του ελληνισμού και το βαθμό αντίστασης του εβραϊκού στοιχείου στην πολιτική αφομοίωσης που ακολούθησαν οι Σελευκίδες, αποτέλεσαν το αντικείμενο της ομιλίας του καθηγητή του πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ κ. Μοσέ Φίσερ.
Η Πέργαμος, η πρωτεύουσα του βασιλείου των Ατταλιδών, σπουδαίο πνευματικό κέντρο της εποχής, με την περίλαμπρη ακρόπολη και τη βιβλιοθήκη της, τη μεγαλύτερη μετά από εκείνη της Αλεξάνδρειας παρουσιάστηκε συνολικά με την ομιλία του Διευθυντή του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Κωνσταντινούπολη, κ. Φέλιξ Πίρσον.
Στο πλαίσιο του συνεδρίου η Ελληνιστική Αίγυπτος θα παρουσιαστεί από την τ. διευθύντρια του Ελληνορωμαϊκού Μουσείου της Αλεξάνδρειας, κ. Μερβάτ Σεΐφ Ελ Ντιν, η οποία θα παρουσιάσει το Βουβαστείο της Αλεξάνδρειας, ένα πτολεμαϊκό ιερό προς τιμήν της Αιγύπτιας θεάς Μπαστέτ.
Ο διάσημος αιγυπτιολόγος κ. Ρόμπερτ Στίβεν Μπιάνκι, διευθυντής της Συλλογής Αρχαιοτήτων του ιδρύματος Gandur στη Φλόριντα (ΗΠΑ) και επισκέπτης καθηγητής στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, θα παρουσιάσει ένα πορτραίτο του Αλεξάνδρου ως Κτίστου, ιδρυτή πόλεων.
Η ομότιμη καθηγήτρια του πανεπιστημίου του Γκέτινγκεν της Γερμανίας, κ. Μαριάν Μπέργκμαν, με αφορμή ένα γλυπτό που φιλοτέχνησε κάποιος που μοιάζει να ανήκει στους πρώτους αποίκους που αναζήτησαν την τύχη τους στην Αλεξάνδρεια, μελετά τον πολιτιστικό αντίκτυπο των νέων πόλεων που ιδρύθηκαν στην ελληνιστική εποχή.
Η συνολική παρουσία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αίγυπτο θα αποτελέσει αντικείμενο της ομιλίας της κ. Ντόροθυ Τόμσον, από το πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, ενώ η έφορος του μουσείου Ασμόλιαν της Οξφόρδης, κ. Σούζαν Γουόκερ, θα μιλήσει για τη θρυλική τελευταία μακεδόνισσα βασίλισσα της Αιγύπτου, την Κλεοπάτρα.
Τα αποτελέσματα των χερσαίων και ενάλιων αρχαιολογικών ερευνών των Γάλλων του Κέντρου Αλεξανδρινών Σπουδών (Αλεξάνδρεια) με επίκεντρο τα ευρήματα από τη νότια ακτή της λίμνης Μαρεώτιδας θα παρουσιάσει η κυρία Βαλερί Πισό. Το Ερευνητικό Κέντρο για την Αλεξάνδρεια και τη Μεσόγειο, της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας εκπροσωπεί ο κ. Κυριάκος Σαββόπουλος, ο οποίος στην ομιλία του θα αναπτύξει το θέμα του μακεδονικού στοιχείου στην Αλεξάνδρεια της Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής Εποχής.
Η σημαντικότατη παρουσία της ιταλικής αποστολής στον Ιράν και το Ιράκ εκπροσωπείται από τις ομιλίες των καθηγητών στο πανεπιστήμιο του Τορίνο κ. Βίτο Μεσσίνα και κ. Ρομπέρτα Μενεγκάτσι. Η ομιλία του καθηγητή Μεσσίνα αναφέρεται στη σημασία της πόλης της Σελεύκειας στον Τίγρη ποταμό (αρχαία Μεσοποταμία) για τους Σελευκίδες βασιλείς, ενώ η καθηγήτρια Μενεγκάτσι, με αφορμή την ντόπια παραγωγή πήλινων μορφών θα παρουσιάσει το θέμα των παραδόσεων και των ανταλλαγών στη ίδια περιοχή. Ο ερευνητής Κάρλο Λίππολις θα παρουσιάσει στην ομιλία του την παρθική πόλη Νύσσα (σημ. Τουρκμεντιστάν) και τα πολύ ενδιαφέροντα και θεαματικά ευρήματα που έχουν προκύψει από τις τελευταίες ανασκαφές της αποστολής.
Ο τ. Υπουργός Πολιτισμού του Αφγανιστάν, ο ελληνομαθής αρχαιολόγος και φοιτητής του αείμνηστου αρχαιολόγου Μανόλη Ανδρόνικου, κ. Ομάρ Σουλτάν, θα παρουσιάσει την πολιτισμική κληρονομιά στην αρχαία επαρχία της Βακτρίας (σημ. Αφγανιστάν), όπου τα ευρήματα συνεχίζουν να μας δίνουν στοιχεία για την επιρροή του ελληνικού πνεύματος στο χώρο.
Ο κ. Καζίμ Αμπντουλάεφ, μέλος της Ακαδημίας επιστημών του Ουζμπεκιστάν και συνεργάτης στο πανεπιστήμιο Κοτς της Κωνσταντινούπολης θα παρουσιάσει την ελληνιστική παράδοση στην τέχνη της Βακτρίας και της Σογδιανής (σημ. Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν). Επίσης από την περιοχή του Τατζικιστάν, η κ. Αντζελίνα Ντρουγινίνα, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Τατζικιστάν, θα μιλήσει για τα αποτελέσματα των νεότερων ερευνών στο ναό του ποταμού Ώξου, στην σημαντικότατη ελληνιστική πόλη της Ωξιανής (Takht-i Sangin).
Για τις απαρχές της σύγχρονης ιστοριογραφίας και τη σύνδεσή της με τον Αλέξανδρο και το στρατηγό του, τον Φιλώτα, την εκτέλεση του οποίου διέταξε με την κατηγορία της συνωμοσίας, θα μιλήσει ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Έξετερ και σπουδαίος ερευνητής για το θρύλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, κ. Ρίτσαρντ Στόουνμαν.
Η σημασία του Αλεξάνδρου για τη Ρωσία και η σημασία του ως πρότυπο βασιλέα για τους Τσάρους καταδεικνύεται από την πληθώρα αντικειμένων που αφορούν τον μεγάλο στρατηλάτη και βρίσκονται στο Κρατικό Μουσείο Ερμιτάζ της Αγ. Πετρούπολης. Η έκθεση με τα αντικείμενα αυτά που θα ανοίξει τις πύλες της στις 25 Νοεμβρίου στο Αυστραλιανό Μουσείο, στο Σύδνεϋ, θα παρουσιαστεί με την ομιλία της επικεφαλής του Τμήματος Κλασικών Αρχαιοτήτων του μουσείου Ερμιτάζ, κ. Άννα Αλεξέγεβνα Τροφίμοβα.
Με αφορμή το παράδειγμα της κεραμικής, η καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κ. Στέλλα Δρούγου θα αναπτύξει το θέμα της δημιουργίας μιας κοινής γλώσσας στα ελληνιστικά χρόνια, η οποία μορφοποιήθηκε από ντόπιες παραδόσεις του 4ου αι. π.Χ. και εξελίχθηκε σε κοινή γλώσσα.
Η τεχνολογία είναι ένας από τους τομείς που εξελίχθηκαν στην ελληνιστική εποχή με θεαματικά αποτελέσματα. Ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και ακαδημαϊκός κ. Θεοδόσης Τάσιος είναι ο πλέον κατάλληλος για να αναπτύξει το θέμα της ελληνιστικής κορύφωσης της τεχνολογίας, με παρουσίαση των επιτευγμάτων σε πεδία όπως η Μηχανική, η Ναυπηγική, στη Χημεία κ.ά.
Η τ. διευθύντρια του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού και διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, κ. Αναστασία Τούρτα, θα αναλύσει το πέρασμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στο μύθο και το θρύλο, καθώς και τη λειτουργία του ως πρότυπο για τους αυτοκράτορες στο Βυζάντιο.
Ο ιστορικός κ. Ρόμπιν Λέιν Φοξ, από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αυθεντία στον Μέγα Αλέξανδρο, φιλέλληνας και ένθερμος υποστηρικτής των ελληνικών θέσεων διεθνώς, με την ομιλία του “Alexander, the Gods… and Us” θα συγκεφαλαιώσει τις εργασίες του συνεδρίου παρουσιάζοντας τον άνθρωπο-θεό-μύθο Αλέξανδρο, τις οικουμενικές του διαστάσεις και τη σημασία του για τον σύγχρονο άνθρωπο.
Η Γ. Γ. Πολιτισμού του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, κ. Λίνα Μενδώνη, θα χαιρετίσει το συνέδριο και θα μιλήσει για τη σημασία των ψηφιακών δράσεων, όπως το Εικονικό Μουσείο, για την ταχύτατη, έγκυρη και τεχνολογικά άρτια διάδοση της επιστημονικής και ευρύτερης γνώσης.
Ένα φιλόδοξο εγχείρημα της ΙΖ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων θα παρουσιάσει η προϊσταμένη κ. Αγγελική Κοτταρίδη και ο κ. Νίκος Βρανίκας, από τη Διεύθυνση Μελετών Μουσείων και Πολιτιστικών Κτηρίων: τη δημιουργία του «Εικονικού Μουσείου Μέγας Αλέξανδρος: από τις Αιγές στην Οικουμένη».
Οι εργασίες του συνεδρίου θα ολοκληρωθούν με συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα την παρουσία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της κληρονομιάς του στο διαδίκτυο, όπου όλοι οι σύνεδροι θα συμμετάσχουν με τις παρατηρήσεις τους και την εμπειρία τους.
Το συνέδριο θα ακολουθήσει αμέσως επιστημονική ημερίδα, στην οποία θα παρουσιαστούν εμπεριστατωμένα όλα τα νέα αρχαιολογικά δεδομένα που προέκυψαν από την έρευνα στο Ανάκτορο των Αιγών, το εμβληματικό κτήριο που ίδρυσε ο Φίλιππος Β’ στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. και που αποτελεί το αρχιτεκτονικό, τεχνικό, καλλιτεχνικό, πολιτικό και φιλοσοφικό πρότυπο του δημοσίου κτηρίου που θα κυριαρχήσει σε όλον τον ελληνιστικό, ρωμαϊκό και μεσαιωνικό κόσμο.
Το έργο της ΙΖ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων της αναστήλωσης, συντήρησης και ανάδειξης της Βασιλικής Νεκρόπολης και του Ανακτόρου των Αιγών (ΕΣΠΑ), θα παρουσιαστεί από την κ. Αγγελική Κοτταρίδη, Προϊσταμένη της ΙΖ’ ΕΠΚΑ, και την πολιτικό μηχανικό της ΙΖ’ ΕΠΚΑ, κ. Ολυμπία Φελεκίδου.
Οι οικουμενικές όψεις του Ανακτόρου των Αιγών, που αντανακλώνται μέχρι και σήμερα, θα παρουσιαστούν και θα συζητηθούν στη στρογγυλή τράπεζα που θα ακολουθήσει.
