Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Βουρέκα (1907-1992) ενταγμένο στον τόπο και το χρόνο θα εγκαινιαστεί σε λίγες μέρες στο Μουσείο Μπενάκη.

Την επιστημονική της επιμέλεια έχει αναλάβει η ομότιμη καθηγήτρια του ΕΜΠ και υπεύθυνη των Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη, Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, ενώ το σχεδιασμό της ανέλαβε η αρχιτέκτων Ναταλία Μπούρα.

Την έκθεση συνοδεύει κατάλογος-μονογραφία, που κυκλοφορεί ελληνικά και αγγλικά από τις εκδόσεις Μέλισσα, σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη.

Εμμανουήλ Βουρέκας: η ζωή και το έργο του

Ο Εμμανουήλ (Μανώλης) Βουρέκας γεννιέται στο Νέο Φάληρο το 1907. Παιδί αστικής οικογένειας, τελειώνει τις γυμνασιακές του σπουδές στο Βαρβάκειο και φεύγει για τη Δρέσδη, όπου θα σπουδάσει αρχιτεκτονική. Μετά την αποφοίτησή του επιστρέφει στην Αθήνα, το 1929, και ξεκινά την επαγγελματική του σταδιοδρομία σε συνεργασία, αρχικά, με το συμφοιτητή του Ρέννο Κουτσούρη.

Ήδη από τα πρώτα χρόνια της καριέρας του, ο Βουρέκας θα κάνει δυναμικά αισθητή την παρουσία του στο αρχιτεκτονικό «γίγνεσθαι» του τόπου.

Την περίοδο του μεσοπολέμου κτίζει τις πρώτες του πολυκατοικίες, που θα τον καθιερώσουν στην αστική κοινωνία της Αθήνας, τα μεταπολεμικά χρόνια. Είναι η περίοδος που ο Κώστας Κιτσίκης διατυπώνει την άποψη ότι η «πολυκατοικία» είναι «θέμα αρχιτεκτονικώς μεν άχαρι άλλα από απόψεως σκοπιμότητος επιβεβλημένον» και ο Κωστής Μπαστιάς υπολογίζει ότι «αι στο Κολωνάκι και περί αυτό κτιζόμεναι μεγάλαι πολυκατοικίαι νεώτατου τύπου υπερβαίνουν τας εβδομήντα».

Ένας μεγάλος αριθμός από αυτές τις πολυκατοικίες είναι έργο του Μανώλη Βουρέκα, που με μεγάλη επιτυχία καταφέρνει να εξομαλύνει τη μετάβαση από τα νεοκλασικά και εκλεκτιστικά μέγαρα στην αστική αθηναϊκή πολυκατοικία.

Στο πλούσιο έργο του, έτσι όπως διασώζεται στο προσωπικό του αρχείο –ευγενική προσφορά του Ανδρέα Βουρέκα-Πεταλά– στα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη, αναφέρονται 40 περίπου πολυκατοικίες. Δίπλα στις πολυκατοικίες, η εργογραφία του συμπεριλαμβάνει μονοκατοικίες, επαύλεις, κτήρια γραφείων, τράπεζες, εκπαιδευτικά κτήρια, δημόσια κτήρια, αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, ξενοδοχεία, τουριστικές εγκαταστάσεις, χωροταξικές και πολεοδομικές μελέτες. Μια ιδιαίτερα πλούσια εργογραφία που πλησιάζει τα 200 έργα.

Τη δεκαετία του 1960 ο Βουρέκας πρωταγωνιστεί στην αθηναϊκή αρχιτεκτονική σκηνή. Σε συνεργασία με τους Προκόπη Βασιλειάδη, Σπύρο Στάικο και Αντώνη Γεωργιάδη μελετά και κτίζει το ξενοδοχείο Athens Hilton, ένα έργο σταθμό που συζητήθηκε και σχολιάστηκε ιδιαίτερα στον αθηναϊκό τύπο. Ακολουθούν οι τουριστικές εγκαταστάσεις στα Αστέρια της Γλυφάδας, στο Καβούρι, τη Βουλιαγμένη, τη Θεσσαλονίκη. Έργα πρωτοποριακά, που άλλαξαν τη μορφή της παραλίας του Σαρωνικού και του Θερμαϊκού.

Το τελευταίο μεγάλο έργο του Βουρέκα είναι η μελέτη του Μεγάρου Μουσικής της Αθήνας, από την οποία πραγματοποιήθηκαν ουσιαστικά μόνο οι όψεις.

Στους στενούς του συνεργάτες του, εκτός από τον Προκόπη Βασιλειάδη, τον Σπύρο Στάικο και τον Αντώνη Γεωργιάδη που ήδη αναφέρθηκαν, περιλαμβάνονται πολλοί σημαντικοί Έλληνες αρχιτέκτονες του 20ου αιώνα, όπως οι Ιωάννης Βικέλας, Βασίλης Γρηγοριάδης, Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας, Ρέννος Κουτσούρης, Περικλής Σακελλάριος κ.ά.

Αντίθετα από άλλους, ο Βουρέκας δεν επιζήτησε ποτέ ακαδημαϊκούς τίτλους και θέσεις, ούτε προσπάθησε ποτέ να προβληθεί προσωπικά. Όταν όμως και όπου του ζητήθηκε η άποψή του για τα γενικότερα προβλήματα που απασχολούσαν τον κλάδο, τη διατύπωσε ευθαρσώς, με σαφήνεια και ωριμότητα, ακόμη και αν αυτή δεν ήταν αρεστή σε όλους. Το έργο του προκάλεσε συχνά αντιδράσεις, θετικές ή αρνητικές, δίκαιες ή άδικες. Ο χρόνος τον καταξίωσε. Πολλά από τα έργα του αποτελούν τοπόσημα της πρωτεύουσας και των προαστίων της. Για τη συμβολή του στην ανοικοδόμηση της χώρας τιμήθηκε με τον ταξιάρχη του Σωτήρος.

Άνθρωπος με ξεχωριστή καλοσύνη και αρχιτέκτονας με πάθος για κάθε τι που σχεδίαζε, συνέβαλε ουσιαστικά στη διαμόρφωση της μορφής και του ύφους της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής.

Πληροφορίες

Μουσείο Μπενάκη – Κτήριο Οδού Πειραιώς / Εγκαίνια: 8 Οκτωβρίου 2012 / Διάρκεια έκθεσης: 11 Οκτωβρίου 2012– 2 Δεκεμβρίου 2012.

Στις 2 και 9 Νοεμβρίου (ημέρα Παρασκευή) στις 17.00 η επιμελήτρια της έκθεσης ομ. καθηγήτρια του ΕΜΠ Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη θα ξεναγήσει το κοινό στην έκθεση.