«Πνοή ζωής» για τον λιμναίο προϊστορικό οικισμό του Δισπηλιού Καστοριάς φέρνει το ΕΣΠΑ, μέσω των κονδυλίων του οποίου θα αναδειχθεί ένα σημαντικό κεφάλαιο της διαχρονικής παρουσίας του στον ελλαδικό χώρο. Σε μια περίοδο που το ανασκαφικό και αρχαιολογικό έργο στην Ελλάδα αναζητεί πόρους χρηματοδότησης, ο προϊστορικός οικισμός συμπεριλαμβάνεται σε τέσσερα έργα της Καστοριάς που εντάχθηκαν από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007-2013 και μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, όπως ανέφερε μιλώντας στην «Καθημερινή» ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ κ. Γ. Χουρμουζιάδης, πρέπει να «τρέξουμε» τις διαδικασίες για να απορροφήσουμε όλο το ποσό.

«…Γιατί μπορεί το Δισπηλιό Καστοριάς να είναι γνωστό ακόμα και στη Γη του Πυρός», όπως τονίζει ο κ. Χουρμουζιάδης, «αλλά κάποιοι στην Ελλάδα αγνοούν ή υποτιμούν την αξία και τη σημασία του για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και τον πολιτισμό του νερού».

Το έργο αφορά την ανάδειξη του Λίθινου Προϊστορικού Οχυρωματικού περιβόλου του Ανασκαφικού Πάρκου Δισπηλιού Καστοριάς, προϋπολογισμού 650.000 ευρώ (χρηματοδότηση 100% από το ΕΣΠΑ), και αποτελεί το τρίτο κατά σειρά σημαντικό έργο μετά την Αναπαράσταση του Λιμναίου Οικισμού και το Ανασκαφικό Πάρκο που ολοκληρώθηκαν μέσα από το Γ’ ΚΠΣ. Δεν έχει όμως δρομολογηθεί παρ’ όλο που έχει γίνει η μελέτη (και εγκριθεί κι από το ΚΑΣ) η ίδρυση ενός εξειδικευμένου μουσείου που ουσιαστικά θα προσφέρει την ολοκληρωμένη παρουσίαση στον επισκέπτη. Η κατασκευή του οχυρωματικού περιβόλου τοποθετείται χρονολογικά στους Μυκηναϊκούς Χρόνους (1500-1400 π.Χ.) και αποτελεί έναν κρίκο απόδειξης στην άποψη που έχει διατυπωθεί, ότι ο λιμναίος οικισμός του Δισπηλιού έχει μια αδιάσπαστη παρουσία στον χρόνο και στον χώρο με αφετηρία το μέσον της 6ης χιλιετίας. Στόχος του έργου είναι η συντήρηση του μνημείου και η αποτροπή της καταστροφής του από φυσικές και άλλες μηχανικές αιτίες και ταυτόχρονα η ανάδειξη του εν λόγω αρχαιολογικού ευρήματος, ώστε να αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών.

Οι εργασίες περιλαμβάνουν καθαρισμό του λίθινου περιβόλου και συλλογή τυχόν ευρημάτων τα οποία θα βοηθήσουν στην πρόταση της γενικής ανάδειξης του μνημείου. Στερέωση των λίθινων στοιχείων που αποτελούν βασικό υλικό κατασκευής του μνημείου, με τη βοήθεια ειδικής συνδετικής ύλης, η σύσταση της οποίας προτάθηκε κατόπιν μελέτης που πραγματοποιήθηκε από το ΤΕΙ Αθηνών, ενώ θα γίνει και φωτογραμμετρική αποτύπωση όλου του μνημείου, τα προϊόντα της οποίας θα εκτεθούν ώστε η κατασκευαστική και λειτουργική σημασία του έργου να είναι κατανοητή στο κοινό.

«Σε σύγκριση με τη Νότια Ελλάδα, η Μακεδονία, που φέτος συμπληρώνει 100 χρόνια από την απελευθέρωσή της, έχει μια χρονική υστέρηση στην ανάδειξη των αρχαιολογικών τόπων της. Πρέπει να επιταχύνουμε για να κερδίσουμε τον χαμένο χρόνο», δήλωσε ο περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας κ. Γ. Δακής. Ο αριθμός των επισκεπτών στον χώρο του προϊστορικού λιμναίου οικισμού φτάνει ετησίως στις 60.000 και θα μπορούσε να είναι ο άλλος πόλος έλξης μετά τη γούνα, για την Καστοριά, επισημαίνει ο κ. Χουρμουζιάδης. Ο ομότιμος καθηγητής μιλώντας στην «Καθημερινή» αναφέρθηκε στο τελευταίο περιστατικό λαθρανασκαφής, τον περασμένο Δεκέμβριο, μέσα στον χώρο του λιμναίου νεολιθικού οικισμού. Παρ’ όλο που απαγγέλθηκαν κατηγορίες, κανένας αρχαιολόγος από το Δισπηλιό δεν έχει κληθεί για να καταθέσει γι’ αυτήν την υπόθεση.

Φέτος συμπληρώνονται 20 χρόνια από τις συστηματικές ανασκαφές στο Δισπηλιό, που ανέτρεψαν πολλές από τις αντιλήψεις που υπήρχαν για τους ανθρώπους του νερού και 80 χρόνια από τον εντοπισμό του από τον Αντ. Κεραμόπουλο. Η ένταξη στο ΕΣΠΑ στηρίζει την αρχαιολογική έρευνα στον λιμναίο οικισμό, ενώ σε λίγες ημέρες θα επαναλειτουργήσει και το Ανασκαφικό Διδασκαλείο, στο οποίο παίρνουν μέρος 30 φοιτητές και ειδικοί επιστήμονες από τα Πανεπιστήμια Κρήτης, Αθηνών, Ιωαννίνων και Θεσσαλονίκης.