Στη συνέχεια της αποστολής του εγγράφου των τριών καθηγητών του ΕΜΠ προς την κ. Μ. Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη του ΥΠ.ΠΟ.Τ., με έγγραφό της της 20-1-2012 έδωσε απάντηση, που μόνον απάντηση δεν αποτελεί. Το έγγραφο αυτό κοινοποιήθηκε και στον Β. Δωροβίνη, αλλά σε λάθος διεύθυνση και ταχυδρομικό τομέα, με αποτέλεσμα να παραληφθεί (στη σωστή, πια, διεύθυνση) με καθυστέρηση άνω των δύο μηνών.

Επί του εγγράφου αυτού ο Β. Δωροβίνης απάντησε με δικό του, στις  9-4-2012, και με κοινοποίηση στον Υπουργό, την Γεν. Γραμματέα του Υπουργείου και την αρμόδια 25η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στην Αρχ. Κόρινθο. Αρμόδια; Μα τώρα από υπηρεσία του κεντρικού υπουργείου αμφισβητείται ότι το κτίριο Μακρυγιάννη είναι προγενέστερο του 1830. Άρα;…

Μετά από αυτά, ο σημερινός ιδιοκτήτης του κτιρίου, συγγενής τού από το 1951 αγοραστή του, επιστράτευσε συνταξιούχο αρχαιολόγο που υπηρέτησε στο Ναύπλιο, γνωστό για την επίδοσή του σε διαστροφές γεγονότων και για το υβρεολόγιό του (προ εβδομάδων για θέματα της αρχαίας Επιδαύρου, είχε περάσει «γενεές δεκατέσσερις» τόσο τον καθηγητή Λαμπρινουδάκη, υπεύθυνο των εκεί αναστηλώσεων, όσο και την Γεν. Γραμματέα του Υπουργείου κ. Μενδώνη). Το άτομο αυτό, με αρθρογραφία στον τοπικό Τύπο της Αργολίδας, τώρα «παρέλαβε» τον Β. Δωροβίνη.

Οι τρεις καθηγητές του ΕΜΠ, μετά από αυτοψία στο Άργος, έστειλαν νέο έγγραφο στο Υπουργείο. Παρακάτω δημοσιεύουμε τα τρία αυτά έγγραφα.

Β.Κ. Δωροβίνης, Μάιος 2012

Η επιστολή της κ. Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη

Αθήνα 20-01-2012

Θέμα: «Σχετικά με την οικία Γκριτζάνη στο Άργος»

«Σε απάντηση της ανωτέρω σχετικής (2) αίτησής σας και μετά από το ανωτέρω (3) σχετικό έγγραφο της 25ης ΕΒΑ, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:

»Το τοπογραφικό υπόβαθρο του σχεδίου, που αναφέρεται στο ανωτέρω (1) σχετικό, προέρχεται από το Εθνικό Κτηματολόγιο. Το σχέδιο του Borroczun του 1831, αφού σαρώθηκε, τοποθετήθηκε επί του υποβάθρου. Η ακριβής θέση του προσδιορίστηκε ώστε να συμπίπτουν τα περισσότερα σταθερά σημεία και των δύο σχεδίων (Ι.Ν. Αγ. Ιωάννη, στρατώνες Καποδίστρια κ.λπ.).

»Ο Ι.Ν. Αγ. Ιωάννη έχει μήκος 24,10 μ. και πλάτος 15,35 μ. στα ανατολικά και 15,52 μ. στα δυτικά, διαστάσεις οι οποίες συμπίπτουν σε μεγάλο βαθμό με το σχέδιο του Borroczun (25,00 έως 25,40 Χ 15,50 έως 15,60 μ.). Η απόσταση της βορειοανατολικής γωνίας του ναού από την νοτιοδυτική γωνία του κτιρίου είναι στην πραγματικότητα 18,15 μ. ενώ στο σχέδιο του Borroczun 16,50 μ. Επιπλέον η ελάχιστη απόσταση της νοτιοδυτικής γωνίας του κτιρίου από την «περασιά» της βόρειας πλευράς του ναού είναι 3,00 μ. προς βορρά, ενώ στο σχέδιο του Borroczun η ίδια γωνία είναι 2,10 μ. προς νότο (συνολική απόκλιση 5,10 μ.).

»Οι παραπάνω μετρήσεις των αποστάσεων και των διαστάσεων των κτιρίων πραγματοποιήθηκαν με μετροταινία».

Συνημμένα: Φω/φο τοπογραφικού σχεδίου

Η Προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη

Η επιστολή του κ. Βασίλη Κ. Δωροβίνη

Θέμα: Σπίτι Μακρυγιάννη στο Άργος

«Έλαβα τα αναφερόμενα έγγραφά σας με καθυστέρηση μηνών, το πρώτο, και εβδομάδων το δεύτερο, παρακαλώ δε στο εξής να αναγράφεται σωστά η διεύθυνση του γραφείου μου. Επί των εγγράφων σας αναφέρω τα εξής:

1. Όπως χορηγήσατε στον Γ. Γκριτζάνη παρακαλώ να χορηγήσετε και σε εμένα τα με αρ. πρωτ. 743/15-2-11 και 7799/16-12-11 έγγραφα της 25ης ΕΒΑ προς το ΥΠΠΟ.

2. Επί του πρώτου αναφερόμενου εγγράφου σας παρατηρώ ότι Υπηρεσίες του Υπουργείου έχουν αποδυθεί σε μία πρωτοφανή προσπάθεια να αποδείξουν, με στοιχεία που προφανώς «παρέσχε» ο ιδιοκτήτης του σπιτιού του Μακρυγιάννη («γεωδαιτικά» κ.λπ., για τα οποία άλλωστε στο έγγραφό σας προς τους τρεις καθηγητές του ΕΜΠ δεν διευκρινίζετε απολύτως τίποτε), ότι το σπίτι… δεν είναι το σπίτι του Μακρυγιάννη. Είναι χαρακτηριστικό ότι το έγγραφό σας της 12-4-11, στο οποίο εκθέτατε τη «μεθοδολογία» «γεωδαισίας» κ.ά.π., και επί του οποίου σας έδωσαν απάντηση οι τρεις καθηγητές, απηχεί ακριβώς απόψεις που εξέθεσε, τον Νοέμβριο 2010, στην αίθουσα του «Δαναού» στο Άργος, συνταξιούχος σήμερα αρχαιολόγος, τις «υπηρεσίες» του οποίου χρησιμοποιεί ο σημερινός ιδιοκτήτης του σπιτιού. Πρόκειται για άτομο γνωστό για τις αίολες απόψεις του και για το υβριστικό ύφος του, αφού γ.π. προ τριών εβδομάδων αρθρογράφησε για θέματα της αρχαίας Επιδαύρου και εξύβρισε τόσο τον καθηγητή Λαμπρινουδάκη όσο και την κ. Μενδώνη.

3. Υποθέτω ότι οι τρεις καθηγητές θα απαντήσουν και στο έγγραφό σας της 20-3-12. Από την πλευρά μου όμως και χρησιμοποιώντας πρώτον την κοινή λογική και δεύτερον την μακρά πείρα μου υπό την τριπλή ιδιότητά μου, δηλαδή του δικηγόρου περιβάλλοντος, του πολιτικού επιστήμονα και του ιστορικού ειδικά της καποδιστριακής εποχής, παρατηρώ τα ακόλουθα.

Στο Άργος έχουν κηρυχθεί από το Υπουργείο σας άλλα ιστορικά οικοδομήματα ως διατηρητέα μνημεία, όπως η οικία του Σπ. Τρικούπη και το σημερινό Δημαρχείο του Άργους. Πριν κηρυχθούν μετρήθηκαν επακριβώς με επιστημονική μέθοδο οι διαστάσεις τους στο σχέδιο πόλης του Ντε Μποροτσύν, όπου σαφώς εικονίζονται και ονοματίζονται, και ερευνήθηκε ποιες αλλαγές έχουν υποστεί από το κτίσιμό τους μέχρι την κήρυξή τους; Είναι η σημερινή μορφή τους η αρχική; Μπορείτε να το αποδείξετε; Και γενικότερα το Υπουργείο, για οικοδομήματα μάλιστα εκείνης της εποχής, πρώτα μετρά και συγκρίνει τις διαστάσεις τους και αναζητεί την τότε μορφή τους και μετά προβαίνει στην κήρυξη;

Γνωρίζετε βεβαίως πως όχι! Διότι στην εναντία περίπτωση μια τέτοια πρακτική θα αντέβαινε όχι μόνο στο Χάρτη της Βενετίας, αλλά και στη Σύμβαση της Γρανάδας και σε άλλες διεθνείς συμβάσεις που δεν διαχωρίζουν μεταγενέστερη εξέλιξη των προς προστασία κτιρίων.

4. Αγαπητή Κυρία, γνωρίζετε ασφαλώς και πάντως οφείλετε να γνωρίζετε ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε προσφυγή του ιδιοκτήτη κατά του χαρακτηρισμού του κτιρίου από το τότε ΥΧΟΠ (απόφαση 298/1984) και με πρόεδρο αλλά και εισηγητή εξέχοντες δικαστές (τους Α. Τσούτσο και Β. Μποτόπουλο). Αποφάνθηκε μεταξύ άλλων ότι πλάνη περί τα πράγματα δεν τεκμαίρεται.

Γνωρίζετε, επίσης, ασφαλώς και πάντως οφείλετε να γνωρίζετε ότι λίγες μέρες πριν συζητηθεί η υπόθεση στο ΣτΕ, νύχτα πριονίστηκαν τα υποστυλώματα του χαγιατιού του σπιτιού και έτσι κατέρρευσε η στέγη του και άρχισε να ερειπώνεται. Η πράξη αυτή χρησιμοποιήθηκε ως «επιχείρημα» κατά τη συζήτηση στο ΣτΕ, να καταδειχθεί ότι επρόκειτο περί ερειπίου. Όμως το ΣτΕ, ακριβώς για κτίρια ερειπωμένα κ.λπ., διέλαβε στην αναφερόμενη απόφαση σημαντικά πράγματα, που αποτέλεσαν νομολογιακό σταθμό.

Γνωρίζετε και πάντως οφείλετε να γνωρίζετε ότι η Κτηματική Εταιρία του Δημοσίου είχε κάμει πρόταση, μετά από αυτά, στον ιδιοκτήτη για ανταλλαγή ακινήτων, αλλά εκείνος δεν εδέησε να απαντήσει.

Γνωρίζετε και πάντως οφείλετε να γνωρίζετε ότι επί τριάντα συναπτά έτη ο ιδιοκτήτης, κάνοντας χρήση πάλαι ποτέ Γεν. Γραμματέα του ΥΠΠΟ και του δικηγορικού γραφείου του, και με την ανοχή διαφόρων, έχει καταφέρει να εμπλέξει το Υπουργείο σας ώστε να αποτραπεί η αναστήλωση του σπιτιού, όλην δε αυτή τη μακρά ιστορία μπορεί να την πληροφορηθείτε από σχετικά άρθρα στο περιοδικό «Αρχαιολογία» (σήμερα όλα έχουν αναπαραχθεί σε ηλεκτρονική μορφή), άρθρα στα οποία κανένας απολύτως αρμόδιος του Υπουργείου δεν έδωσε ποτέ απάντηση. Αλλά και τούτο οφείλετε να το γνωρίζετε.

Ο καθένας μπορεί ευσχήμως να χαρακτηρίσει αυτή τη στάση του Υπουργείου, που δυστυχώς συνεχίζεται με τα δικά σας έγγραφα. Αλλά από εδώ δεν διστάζω να πω ότι με τέτοιες στάσεις οδηγήθηκε η χώρα στη σημερινή κατάσταση.

Αντί, λοιπόν, διάφοροι υπάλληλοι του Υπουργείου πρώτα να προβαίνουν σε ασύστατες βεβαιώσεις ότι… το σπίτι του Μακρυγιάννη κάηκε, έπειτα να το μεταχρονολογούν σε απαντήσεις ερωτήσεων βουλευτών και σήμερα να προσφεύγουν «γεωδαιτικά» σε επιβεβαιώσεις ισχυρισμών του παρανομούντα ιδιοκτήτη, καλό θα είναι να ευθυγραμμιστούν με τις καλύτερες παραδόσεις του ΥΠΠΟ, για την προστασία της ιστορικής μας κληρονομιάς, αλλά και επιτέλους να καταλάβουν ότι στη χώρα αυτή λειτουργεί ευόρκως Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο και να σεβαστούν τις αποφάσεις του.

Βασίλης Κ. Δωροβίνης

9/4/2012

Η επιστολή των Μ. Καρδαμίτση-Αδάμη, Μ. Μπίρη και Γ.Μ. Σαρηγιάννη προς το ΥΠΠΟΤ

Αθήνα, 17 Μαΐου 2012

Θέμα: σπίτι Μακρυγιάννη στο Αργος

1. Σε απάντηση α. του υπ. αρ.ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠ/ΑΡΧ/Β1/Φ50/1362/71 από 20.1.2012 και  β. του υπ’ αρ. 23286/4047/12.4.2012 εγγράφων σας έχομε να σημειώσουμε το εξής απλούστατο:

Μετά την κατάρρευση της στέγης του καλυμμένου εξώστη (χαγιατιού), η κάτοψη του κτηρίου στο τοπογραφικό σχέδιο μειώθηκε περίπου στο ήμισυ, και αυτή είναι η  προφανής εξήγηση όλων των «διαφορών» στις διαστάσεις και την θέση του κτηρίου.

Μας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση το γεγονός που η Υπηρεσία σας διατύπωσε αυτό το επιχείρημα, ότι δηλαδή πρόκειται για άλλο κτήριο, μεταγενέστερο, με άλλες διαστάσεις και σε άλλη θέση, δεδομένου ότι είχατε την δυνατότητα όχι μόνο να γνωρίζατε το συμβάν το οποίο έχει καταγγελθεί και στην Υπηρεσία σας, και στον Τύπο και στο ΣτΕ, αλλά και οφείλατε να είχατε επέμβει ως Υπηρεσία τότε και να ελέγξετε, με μια απλή φωτογράφηση, αν τα υποστυλώματα του εξώστη τα οποία κατέρρευσαν αιφνιδίως τις παραμονές της εκδίκασης του θέματος στο ΣτΕ, χωρίς προφανή αιτία, έχοντας αντέξει εκατόν πενήντα έτη, ήταν φθαρμένα ή πριονισμένα.

Μια πρώτη οπτική εξέταση της ξυλείας του κτηρίου (ξυλοδεσιές εντός της εξ ωμοπλινθοδομής τοιχοποιίας κ.α.) δείχνει μάλλον καστανιά, της οποίας η αντοχή είναι γνωστή. Καλό θα είναι  να λάβετε δείγματα επί τόπου και να το διαπιστώσετε. Εμείς μπορούμε να βεβαιώσουμε ότι ακόμη και οι εντός της τοιχοποιίας ξυλοδεσιές είναι σε άριστη κατάσταση.

Η εντύπωσή μας είναι ακόμη περισσότερο οδυνηρή, δεδομένου ότι το επιχείρημα αυτό εκπορεύεται από τους υποστηρικτές του ιδιοκτήτη. Εδώ οφείλετε μια εξήγηση: πρόκειται για επιχείρημα της Υπηρεσίας που προήλθε από υπηρεσιακή έρευνα; Η Υπηρεσία σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει τις δορυφορικές παραμέτρους, όργανα της Υπηρεσίας σας έκαναν τις επί του εδάφους μετρήσεις, ή απλά υιοθετήσατε τα επιχειρήματα και τις «μετρήσεις» του σημερινού ιδιοκτήτη; Με ποια λογική μια Δημόσια Υπηρεσία αποδέχεται χωρίς να το ελέγξει ένα τέτοιο επιχείρημα με κίνδυνο την πιθανή  υπονόμευση και καταρράκωση  του Δημόσιου Κύρους και του Δημόσιου Συμφέροντος;

Είχαμε ζητήσει και στο προηγούμενο έγγραφό μας (7 Σεπτ. 2011) τα επιστημονικά στοιχεία των μετρήσεων, τα οποία τελικά δεν μας χορηγήσατε. Τώρα είμαστε υποχρεωμένοι να ζητήσουμε και τις διαδικαστικές λεπτομέρειες: ποιος έδωσε εντολή –αν εδόθη τέτοια εντολή- για τις μετρήσεις αυτές, πότε και από ποιον υπάλληλό σας πραγματοποιήθηκαν, και πώς δεν ελήφθη υπ’ όψιν το αυτονόητο, ότι δηλαδή το κτήριο που έχει απομείνει είναι το ήμισυ σχεδόν του αρχικού.

2. Στους χάρτες του Rudolph de Borroczun του 1831, του Υπουργείου Δημοσίων Έργων του 1940, της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας του 1960 (που εκπονήθηκε για τις ανάγκες της Απογραφής του 1961 από αεροφωτογραφίες του 1959) η θέση και το μέγεθος του κτηρίου μέχρι και σήμερα είναι ακριβώς τα ίδια, το κτήριο δεν έχει αλλάξει ούτε θέση ούτε διαστάσεις. Ακόμη στον χάρτη του Σχεδίου Πόλεως Άργους του 1969, είναι επακριβώς σημειωμένο τόσο το κτήριο όσο και ο τότε σωζόμενος εξώστης, με τις ίδιες διαστάσεις από το 1831.

Τα ανωτέρω τα έχομε διατυπώσει από εικοσαετίας σε άρθρα μας στην «Καθημερινή» και στην «Ελευθεροτυπία» και έχει γίνει δεκτό και από το Συμβούλιο της Επικρατείας (Απόφαση 298/1984), τα οποία σας είχαμε καταθέσει και προφανώς οφείλουν να υπάρχουν στον οικείο φάκελλο της Υπηρεσίας σας. Σας τα υποβάλαμε εκ νέου άλλωστε και πρόσφατα με το προαναφερθέν έγγραφό μας.

3. Σας επισυνάπτουμε φωτογραφίες και σχέδια της σημερινής κατάστασης (στοιχεία 23ης Απριλίου 2012) όπου επιβεβαιώνονται όλα τα ανωτέρω.

4. Στον τόμο «Αργειακή Γη», τεύχος 5, έκδοση Δήμου Άργους, Μάρτιος 2012, σελ. 69-99 δημοσιεύθηκε άρθρο του συνταξιούχου αρχαιολόγου κ. Χρήστου Πιτερού, τα επιχειρήματα και το ύφος του οποίου δεν θα σχολιάσουμε. Πιστεύουμε ότι η Υπηρεσία σας θα μελετήσει το άρθρο, και θα κρίνει με τα δικά της επιχειρήματα και με την δική της ανεξάρτητη υπηρεσιακή και επιστημονική έρευνα το θέμα ώστε να μην χρειαστεί να επανέλθουμε. Να είστε βέβαιοι ότι επιθυμούμε να συνεχίσουμε την από δεκαετίες αγαστή συνεργασία μας με το ΥΠΠΟΤ σε επιστημονικό επίπεδο, και να μην εκφύγει το θέμα σε άλλες οδούς και όχι εκείνες των αρχαιολογικών και ιστορικών ερευνών.

Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, ομότιμη καθηγήτρια ΕΜΠ, Διευθύντρια Αρχείου Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής Μουσείου Μπενάκη

Μάνος Μπίρης, Γεώργιος Μ.Σαρηγιάννης, ομότιμοι καθηγητές Ε.Μ.Πολυτεχνείου.

Λεζάντες εικόνων

Εικ. 1. Οικία Μακρυγιάννη. Φωτογραφία της καταρρέουσας στέγης εξώστου και εν συνεχεία και της οικίας. Η φωτογραφία είναι από τεύχος που διένεμε ο ίδιος ο ιδιοκτήτης για να πείσει το ΣτΕ για την ακύρωση του  χαρακτηρισμού. Ο εξώστης έφθανε ως την θύρα της περιμάνδρωσης, η στέγασή του όμως και πέρα αυτής (βλ. εικ. 2).

Εικ. 2. Η Οικία Μακρυγιάννη προ και μετά την κατάρρευση της στέγης. Είναι σαφείς οι διαστάσεις τους και η ολική διάσταση του κτίσματος (άρθρο Μ. Καρδαμίτση-Αδάμη και Γ. Σαρηγιάννη, «Να μην γίνει πολυκατοικία ο Μακρυγιάννης», Καθημερινή, 21.3.1993).

Εικ. 3-4. Σκαριφήματα τοπογραφικού και όψης (23.4.2012) όπου φαίνεται καθαρά η αρχική μορφή του κτηρίου, από την προεπαναστατική περίοδο μέχρι το 1982.

Εικ. 5. Απόσπασμα του ρυμοτομικού Σχεδίου του Άργους, 1969. Είναι σαφής η απεικόνιση οικίας και εξώστου με διαφορετικό συμβολισμό, ως είθισται.

Εικ. 6. Απόσπασμα πρόσφατης δορυφορικής αεροφωτογραφίας από το Google earth . Ο εξώστης είναι ήδη ερειπωμένος και καλυμμένος από βλάστηση.

Εικ. 7-8. Η σημερινή κατάσταση της Οικίας Μακρυγιάννη (φωτογραφία από Γ. Σαρηγιάννη, 23.4.2012).

Εικ. 9. Ξυλοδεσιές στον εξ ωμοπλινθοδομής τοίχο (επάνω) και στο όριο λιθοδομής και ωμοπλινθοδομής (κάτω), οι οποίες έχουν παραμείνει άφθαρτες εδώ και 190 έτη. Πρόκειται για καστανιά (κυλινδρικοί κλάδοι τα λεγόμενα στο εμπόριο «καπρούλια») ή κυπαρίσσι.

Εικ. 10. Ομοίως ως και στην εικόνα 9. Διακρίνεται και το άχυρο ως συνδετική ύλη ωμοπλινθοδομής και επιχρίσματος.

Εικ. 11. Παράθυρο από κοινή ξυλεία σχεδόν πλήρως αποσαθρωμένο, ιδίως στο κατώφλι όπου συσσωρεύονται τα ύδατα.

Εικ. 12. Τμήμα του τοίχου προς το μέρος της αυλής, αποσαθρωμένο και ερειπωμένο. Ο Νόμος όμως επιτάσσει την αποκατάσταση του διατηρητέου κτηρίου.