Γνώστες του χώρου όπου φυλασσόταν ο Θησαυρός της Βεγγάζης, στην κρύπτη μιας τράπεζας,  φέρονται να ήταν οι ληστές που τον κατέστησαν άφαντο κατά τη διάρκεια της λιβυκής επανάστασης.

Ο θησαυρός – χιλιάδες νομίσματα, κοσμήματα και ειδώλια 2.600 και πλέον ετών – φυλασσόταν ως επί το πλείστον σε δύο κιβώτια τα οποία ήταν προσεκτικά τοποθετημένα στην κρύπτη της National Commercial Bank στη Βεγγάζη. Πριν από ακριβώς ένα χρόνο, στα τέλη Μαρτίου του 2011, μόλις έναν μήνα αφότου οι επαναστάτες είχαν απωθήσει από την πόλη της δυνάμεις του Καντάφι, μια ομάδα ληστών μπήκε στην τράπεζα, από το διπλανό της κτίριο (ανήκε στη Μυστική Αστυνομία). Όντας στο εσωτερικό της τράπεζας, οι ληστές τρυπάνισαν το μόλις μερικών μέτρων βάθους τσιμέντο και βγήκαν κατευθείαν στην κρύπτη, από μια τρύπα που μόνο ένα παιδί ή ένας λεπτός ενήλικας μπορούσε να μπει. Στη συνέχεια με ειδικά εργαλεία παραβίασαν τις θυρίδες όπου  βρισκόταν ο Θησαυρός για να τραβήξουν στη συνέχεια με σχοινιά τα αντικείμενα στην επιφάνεια του εδάφους.

Οι ελάχιστοι που έχουν πρόσβαση στην κρύπτη από την ημέρα του συμβάντος – τραπεζικό προσωπικό και αρχαιολόγοι – παρατηρούν έκπληκτοι ότι τα πάντα έγιναν με εξαιρετική ακρίβεια. Πώς οι ληστές ήξεραν πού ακριβώς να τρυπήσουν; Γιατί η τράπεζα περίμενε δύο μήνες να ειδοποιήσει το τοπικό Τμήμα Αρχαιοτήτων; Και γιατί οι αρχαιότητες ήταν – σύμφωνα με τον Nasser Abduljalil,  υπεύθυνο των αρχαιοτήτων της Κυρήνης – τα μόνα πολύτιμα αντικείμενα που παρέμειναν στην τράπεζα όταν οτιδήποτε άλλο φυλασσόταν σε θυρίδες της κρύπτης είχε ήδη απομακρυνθεί για ασφάλεια;

Σύμφωνα με τον Osama El-Ketaf, νομικό σύμβουλο της National Commercial Bank, η τράπεζα δεν μετακίνησε τα αρχαία αντικείμενα γιατί δεν είχε την άδεια να το κάνει. Το τοπικό Τμήμα Αρχαιοτήτων δε ρωτήθηκε ποτέ ενώ το κεντρικό γραφείο στην Τρίπολη ήταν ακόμη κάτω από τον έλεγχο του Καντάφι. Η τράπεζα έκανε επίσης δικό της έλεγχο στο προσωπικό από τον οποίο προέκυψε ότι κανείς δεν εμπλεκόταν στο θέμα, ενώ ο νομικός υπεύθυνος υποψιάζεται ότι εμπλέκονταν μέλη του Τμήματος Αρχαιοτήτων.

Από την άλλη πλευρά όμως ο Mohammed El-Shelmany, του Τμήματος Αρχαιοτήτων Βεγγάζης, αμφισβητεί αρκετά από τα στοιχεία. Γιατί οι ληστές άφησαν πίσω τους το 10% των αντικειμένων; Επίσης, απείραχτα είχαν μείνει δέκα μικρά κουτιά, που περιείχαν κλειδιά – όπως αποδείχθηκε μετά από έρευνα του El-Shelmany. Και πώς ένας τός μικρόσωμος άνθρωπος, ικανός να χωρέσει από την τρύπα στο έδαφος, είχε προκαλέσει τέτοια ζημιά στις θυρίδες;

Οι αρχαιολόγοι τώρα αρκούνται στο να ξαναβρούν τα κλεμμένα αντικείμενα. Αλλά θα είναι δύσκολο. Το καθεστώς Καντάφι είχε αποκηρύξει την αρχαία ιστορία της Λιβύης ως “αποικιοκρατική” οπότε οι ειδικοί δεν είχαν την άδεια να μελετήσουν άλλα αντικείμενα πέρα από τα ισλαμικά νομίσματα. Το περιεχόμενο των κιβωτίων του Θησαυρού ελέγχθηκε για τελευταία φορά το 1974, ενώ άλλη μια μεγάλη ομάδα νομισμάτων και άλλων αντικειμένων τοποθετήθηκε στις δύο θυρίδες που στέγαζαν το θησαυρό το 1980. Τέλος, δεν υπάρχει συγκεκριμένη εκτίμηση για την αξία των νομισμάτων. Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι ένα νόμισμα από την Κυρήνη που πλασάρεται στο eBay,  πωλείται για $3,500.