Από το υπόγειο του Πανεπιστημίου Maha Chulalongkom στην Αγιουτάγια αναδίδεται μια έντονη μυρωδιά κλεισούρας και υγρασίας. Η Αγιουτάγια είναι η αρχαία πρωτεύουσα της Ταϊλάνδης, βόρεια της Μπανγκόκ, η οποία πλημμύρισε τον περασμένο Οκτώβριο. Ο Manfred Anders από το Κέντρο Συντήρησης Βιβλίων (ZfB) στη Λειψία, ξεκινάει ανοίγοντας διάπλατα τα παράθυρα.

Ένα σημάδι στον τοίχο του ισογείου της πρώην βιβλιοθήκης βρίσκεται σε ύψος 1,5 μ.! Οι μοναχοί διέσωσαν πολλά από τα 200.000 βιβλία μεταφέροντάς τα σε ψηλότερους ορόφους, αλλά όχι όλα. Κι αυτή ήταν μία μονάχα από τις βιβλιοθήκες που γνώρισαν τις καταστροφικές πλημμύρες του περασμένου φθινοπώρου.

Ο διευθυντής της βιβλιοθήκης, Maha Srithon Samajaro, νεύει απεγνωσμένα προχωρώντας ανάμεσα στα εκατοντάδες νοτισμένα βιβλία. Το πανεπιστήμιο έχει ηλικία που ξεπερνά τα 100 χρόνια, αλλά τα βιβλία μπορεί να είναι και παλαιότερα.

Ο Anders και οι συνάδελφοί του, Oliver Messerschmidt και Jana Moczarskihas, κλήθηκαν από το Ινστιτούτο Goethe να φέρουν την τεχνογνωσία τους στην Ταϊλάνδη, όπου κανείς δεν γνωρίζει πώς να σώσει τα πολύτιμα βιβλία.

Οι Γερμανοί συντηρητές βρίσκονται στο στοιχείο τους. Το Κέντρο Συντήρησης Βιβλίων λειτουργεί από το 1990, όταν ξεκίνησε ως τμήμα της Γερμανικής Δημόσιας Βιβλιοθήκης. Το Κέντρο ειδικεύεται στην από-οξίνιση, όπως και στις συνέπειες από φυσικές καταστροφές, και ακόνισε τις ικανότητές του το 2002, όταν μια πλημμύρα του ποταμού Έλβα «έπνιξε» στο νερό δεκάδες χιλιάδες βιβλία. Κλήθηκε επίσης να αναλάβει δράση όταν οι πυροσβεστήρες κατέστρεψαν χιλιάδες τόμους στην πυρκαγιά που ξέσπασε το 2004 στη Βιβλιοθήκη της Δούκισσας Άννα-Αμάλια στη Βαϊμάρη.

Στην Αγιουτάγια, ο Anders βγάζει μερικά βιβλία που είναι φυλαγμένα σε πλαστικό. «Αυτό είναι καταστροφικό για τα βιβλία» λέει.

Η ομάδα του Κέντρου έχει ήδη επισκεφθεί την ιδιωτική βιβλιοθήκη του συγγραφέα Suchart Sawatsi στην Μπανγκόγκ, όπου 50.000 βιβλία είχαν σχεδόν εξ ολοκλήρου καλυφθεί από νερό.

«Υπήρχαν βιβλία στο δάπεδο που είχαν ήδη αποσυντεθεί σε πολτό», λέει ο Anders. «Τα ψηλότερα βιβλιοστάσια παρέμειναν στεγνά, και τα βιβλία που βρίσκονται εκεί έπρεπε από καιρό να έχουν μεταφερθεί αλλού. Η μούχλα είναι κάτι σαν ιός, το ένα βιβλίο “μολύνει” το άλλο».

Οι συντηρητές πήραν 10 από τα πολυτιμότερα βιβλία μαζί τους στη Λειψία, όπου θα ακολουθηθεί μία διαδικασία ψύξης-λυοφιλίωσης (ή κρυοξήρανσης) και ακτινοβόλησης με ακτίνες Γ. Αυτή είναι η καλύτερη μέθοδος για να ανακτηθούν πολύτιμα χειρόγραφα και βιβλία, αλλά έχει υψηλό κόστος: 35 ευρώ ανά κιλό.

Το Πανεπιστήμιο στην Αγιουτάγια κάλεσε τους βιβλιοθηκονόμους της πληγείσας περιοχής να συναντήσουν τους επισκέπτες από τη Γερμανία και να παρακολουθήσουν την επίδειξη των μεθόδων συντήρησης βιβλίων.

«Αν τα βιβλία δεν στεγνώνουν επίπεδα, βρέξτε τα εκ νέου και ισιώστε τα», λέει η Moczarski, και σοκάρει το ακροατήριο ρίχνοντας νερό πάνω από ένα παλιό βιβλίο. «Η μούχλα μπορεί να αφαιρεθεί με οινόπνευμα».

Όταν το βιβλίο πάρει την επίπεδη μορφή του, το ιδανικό θα ήταν να εφαρμοστεί η μέθοδο της κρυοξήρανσης. Ένας ακροατής ρωτά πόσο κοστίζει η συσκευή κρυοξήρανσης. «400.000 ευρώ» απαντά ο Anders.

Το να αφήσει κανείς το βιβλίο να στεγνώσει στον αέρα δεν ενδείκνυται, γιατί οι σελίδες κολλάνε μεταξύ τους κι έτσι η μούχλα μπορεί να σχηματιστεί εκ νέου, ωστόσο για πολλά βιβλία της Ταϊλάνδης δεν υπάρχει άλλη λύση.

«Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να ξεφυλλίζετε τα βιβλία καθημερινά, για να επιτρέπεται στον αέρα να εισέρχεται ανάμεσα στις σελίδες», λέει ο Anders. «Οι τόμοι που έχουν ήδη γεμίσει μούχλα πρέπει να απομακρυνθούν αμέσως, αλλιώς η μούχλα θα εξαπλωθεί στα υπόλοιπα βιβλία».

Οι βουδιστές μοναχοί νεύουν και αστειεύονται για την αναγέννηση της μούχλας. «Είμαστε πραγματικά ευγνώμονες για τις συμβουλές που μας δόθηκαν» λέει ο Maha Srithon Samajaro στο τέλος της παρουσίασης.