Οργανικά κατάλοιπα σε σκεύη που βρέθηκαν στην περιοχή γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα στη βόρεια Ευρώπη μαρτυρούν ότι οι γεωργοί των αρχών της Νεολιθικής περιόδου εξακολουθούσαν να μαγειρεύουν τα ίδια είδη τροφών που κατανάλωναν και οι άμεσοι πρόγονοί τους, που ήταν κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες. Τα ευρήματα θέτουν υπό αμφισβήτηση την παραδοσιακή άποψη πως η γεωργία αντικατέστησε γρήγορα και ολοκληρωτικά τον παλαιότερο τρόπο ζωής.

Αρχαιολόγοι από το Πανεπιστήμιο του Γιορκ και το Πανεπιστήμιο του Μπράντφορντ μελέτησαν 133 σκεύη γεωργικών κοινοτήτων σε 15 διαφορετικές θέσεις της Δανίας και της Γερμανίας. Η ομάδα εξέτασε τις χημικές δομές των λιπών, ελαίων και κηρών που είχαν απελευθερωθεί κατά το μαγείρεμα και είχαν διαποτίσει τα σκεύη. Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης τα υπολείμματα καύσης που είχαν διατηρηθεί στο εσωτερικό των σκευών.

Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν χθες στο Proceedings of the National Academy of Sciences, δείχνουν ότι τα σκεύη της πρώιμης γεωργικής περιόδου χρησιμοποιούνταν για το μαγείρεμα θαλάσσιων ζώων, όπως φώκιες και ψάρια του γλυκού και του θαλασσινού νερού.

Στοιχεία που μαρτυρούν ότι οι άνθρωποι ψάρευαν είδη όπως χέλια, ρέγγες και βακαλάους της Βαλτικής, έχουν βρεθεί πολλά σε αυτές τις θέσεις, όπως λέει ο Δρ Όλιβερ Κρεγκ, καθηγητής και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου του Γιορκ. «Έχουν βρεθεί επίσης πολλά μαλάκια, στρείδια, μύδια και κυδώνια» προσθέτει. «Αυτό που αποδείξαμε (…) είναι ότι τα μαγειρικά σκεύη των γεωργών εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούνται για το μαγείρεμα θαλασσινών. Έτσι, παρότι ονομάζουμε τους ανθρώπους εκείνης της περιόδου γεωργούς και παρότι γνωρίζουμε ότι είχαν οικόσιτα ζώα, φαίνεται πως συνέχιζαν να αναζητούν την τροφή τους σε πηγές της άγριας ζωής».

Δεν γνωρίζουμε εάν οι «ιδιοκτήτες» των μαγειρικών σκευών ήταν γεωργοί που είχαν μετοικήσει στις ακτές της Βαλτικής και έμαθαν εκεί τις τεχνικές μαγειρέματος των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, ή εάν ήταν κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες που άρχισαν να ασχολούνται με τη γεωργία. «Ο τρόπος που παραδοσιακά πιστεύουμε ότι διαδόθηκε η γεωργία δεν ισχύει», λέει ο Κρεγκ. «Ορισμένοι θέλουν να πιστεύουν ότι η γεωργία ήταν κάτι σαν μια λαίλαπα που σάρωσε την Ευρώπη και κατέστρεψε ό,τι προϋπήρχε εκεί».

Εάν κάτι τέτοιο ήταν αλήθεια, τα οργανικά κατάλοιπα θαλάσσιων ειδών θα ήταν πολύ πιο σπάνια στα σκεύη. Ενώ, στην πραγματικότητα, το ένα πέμπτο των σκευών περιέχει υπολείμματα τροφών, όπως ψάρια.

Η μετάβαση από την αλιεία, το κυνήγι και την τροφοσυλλογή στη γεωργία συνέβη γύρω στο 4000 π.Χ. στη βόρεια Ευρώπη. Η γεωργία παρείχε στον άνθρωπο τη δυνατότητα μεγαλύτερου ελέγχου των πηγών τροφής του. «Σου επέτρεπε να αποφασίσεις ποια φυτά ήθελες να έχεις, ποια ζώα, και πώς θα τα διαχειριζόσουν», λέει ο Δρ Κρεγκ. Από έναν κόσμο, όπου ήσουν απλά ένας παίκτης ανάμεσα σε όλα εκείνα τα διαφορετικά είδη… σε έναν κόσμο τον οποίο να ελέγχεις πραγματικά – η γεωργία ήταν όντως μια τεράστια αλλαγή.