Ο αυτοκράτορας Νέρωνας ήταν πολύ πιο δημοφιλής απ’ όσο νομίζουμε, δηλώσεις αγάπης ήταν τόσο συχνές όσο σήμερα ενώ επιτρεπόταν να εκφράζεται από τους ξένους η άποψή τους για την πόλη που επισκέπτονταν, στους ίδιους της τους τοίχους!
Αυτά είναι μόνο μερικά από τα συμπεράσματα της Rebecca Benefiel ειδικής στις Κλασικές Σπουδές στα Πανεπιστήμια Washington και Lee των ΗΠΑ. Τα τελευταία έξι χρόνια η Benefiel επισκέπτεται την Πομπηία για να μελετήσει τα πολυάριθμα γκράφιτι, τις αυθόρμητες επιγραφές που, όπως και σήμερα, χάρασσαν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της πόλης στους τοίχους σπιτιών αλλά και δημόσιων κτιρίων. Μέσα στα έξι αυτά χρόνια η Benefiel έχει καταγράψει και μελετήσει 85 επιγραφές αλλά και να καταρρίψει μύθους που σχετίζονται με το είδος αυτό της αρχαίας αυτής άμεσης γραπτής μαρτυρίας .
Γιατί η Αμερικανίδα κλασικίστρια ανήκει στην τελευταία γενιά ερευνητών της Πομπηίας αλλά μόλις τη δεύτερη που ασχολείται με τα γκράφιτι. Ήδη, από τα τέλη του 19ου αι. οι επιστήμονες είχαν καταγράψει αρκετές από τις αυτοσχέδιες αυτές επιγραφές τις πόλης, στα πλαίσια όμως της συγκρότησης ενός corpus Λατινικών επιγραφών. Διότι, στην προσπάθειά τους να αποκαλύψουν ένα αρχαίο δοξασμένο παρελθόν, οι ειδικοί απέτυχαν να κατανοήσουν την ποιότητα και τη σημασία των γκράφιτι. Ένας από αυτούς γράφει: «Οι άνθρωποι με τους οποίους επιθυμούμε περισσότερο να έρθουμε σε επαφή, οι καλλιεργημένοι άνδρες και γυναίκες της αρχαίας πόλης, δεν συνήθιζαν να χαράσσουν το όνομά τους στο ασβεστοκονίαμα ούτε να εκφράζουν τις σκέψεις και τις εμπειρίες τους στην επιφάνεια ενός τοίχου».
«Έκαναν όμως ακριβώς αυτό», αποκαλύπτει η Benefiel, η οποία θεωρεί ότι όλοι οι κάτοικοι της Πομπηίας, ανεξάρτητα από φύλο και κοινωνική τάξη, επιδίδονταν σε γκράφιτι. Μάλιστα, η ίδια η πρακτική δεν ήταν κατακριτέα όπως σήμερα καθώς οι επιγραφές υπάρχουν στα περιθώρια τοιχογραφιών στα πιο επίσημα δωμάτια των σπιτιών. Το ίδιο το περιεχόμενο επίσης των επιγραφών φανερώνει κάποτε την καλλιέργεια και την ευστροφία του γραφέα: ανάμεσα στα γκράφιτι περιλαμβάνονται παραφράσεις διάσημων ποιημάτων, παιχνίδια με τις λέξεις και τους αριθμούς, σχέδια αλλά και ευχές. Έτσι, τα γκράφιτι ήταν τελικά ένα σεβαστό μέσο έκφρασης της εξυπνάδας, των συναισθημάτων και των πεποιθήσεων όλων των κοινωνικών ομάδων. Ένα μέσο όμως πολυ πιο αυθόρμητο, και άρα αυθεντικό, από την καταγεγραμμένη ιστορία και τη λογοτεχνία, το οποίο μας επιτρέπει να κατανοήσουμε αινιγματικές πτυχές της ρωμαϊκής κοινωνίας.
Ήδη η μελέτη των γκράφιτι έχει κάνει τόση αίσθηση ώστε έχουν ήδη πραγματοποιηθεί τέσσερα συνέδρια – με αθρόα προσέλευση – ενώ ένα νέο σύγγραμα με τίτλο “Ancient Graffiti in Context” κυκλοφορεί τον προσεχή Σεπτέμβριο.
Πηγή: Smithsonian, 27/07/10
Z.Ξ.
