Εκατόν σαράντα δύο χρόνια από τη βύθισή του, το «Πατρίς», το τροχοκίνητο ατμόπλοιο που κατέληξε αιφνιδίως στον βυθό της Κέας, εξακολουθεί να συναρπάζει. Οι υποβρύχιες εικόνες του, με απομεινάρια του να ανασύρονται με δυσκολία στην επιφάνεια, χάρισαν τώρα και διπλή τιμητική διεθνή διάκριση σε ελληνικό ντοκιμαντέρ που τις κατέγραψε…
Χρειάστηκαν συνολικά έξι μήνες γυρισμάτων, την περίοδο 2006-2007. Νωρίτερα, άλλα δύο χρόνια συστηματικής προετοιμασίας πριν από τις τελικές λήψεις, άψογος συντονισμός της πολυπληθούς ομάδας εργασίας σε στεριά και θάλασσα. Το αμιγώς ελληνικό, ωστόσο, αποτέλεσμα, το ντοκιμαντέρ «”Πατρίς”- Απολεσθέν το 1868», δικαιώνει και με το παραπάνω τους συντελεστές του: απέσπασε πρόσφατα το πρώτο βραβείο για το καλύτερο ντοκιμαντέρ, αλλά και το βραβείο καλύτερης κινηματογράφησης, στο «Ιnternational Film and Video Festival», που διοργανώθηκε τον περασμένο Μάιο, από το «Αrchaeology Channel», στο Όρεγκον των ΗΠΑ. Ήταν μία από τις συνολικά 100 ταινίες από 32 χώρες που δήλωσαν συμμετοχή, μία από τις 19 που επιλέχθηκαν τελικά να διαγωνιστούν στο φεστιβάλ. «Είναι μία αξιόλογη διάκριση, από τη στιγμή που ένα ελληνικό ντοκιμαντέρ συναγωνίστηκε επάξια και στο τέλος ξεπέρασε φημισμένες ξένες παραγωγές, όπως αυτές του “Νational Geographic” και του “Ηistory Channel”. Είναι μια επιβράβευση για όλους εμάς τους δημιουργούς του, θα έλεγα όμως και για ολόκληρη την Ελλάδα, καθώς δείχνει ότι είμαστε μία χώρα ικανή και για υποβρύχιες κινηματογραφικές δουλειές εφάμιλλες σε ποιότητα με τις αντίστοιχες του εξωτερικού. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, θεωρώ ότι υπερισχύσαμε, γιατί μέσα από το ντοκιμαντέρ μας περνούσαμε διαρκώς, όχι μόνον εικόνες, αλλά κι εκπαιδευτικές πληροφορίες για το ναυάγιο αυτό. Διατηρήσαμε, έτσι, αμείωτη τη δράση, άρα και το ενδιαφέρον των θεατών. Είναι μια ταινία που κάνει πλέον γνωστό το θέμα και σε διεθνές επίπεδο…», λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Βασίλης Μεντόγιαννης, που ανέλαβε τη σκηνοθεσία- μαζί με τον Γιώργο Νικολαΐδη-, αλλά και την ιστορική έρευνα και το σενάριο του φιλμ. «Ουδέποτε στην Ελλάδα είχε μέχρι σήμερα υλοποιηθεί μια τόσο μεγάλη παραγωγή για υποβρύχιο ντοκιμαντέρ, μια συνεργασία με τόσους πολλούς φορείς και ιδιώτες. Ποτέ στο παρελθόν δεν έχει κινηματογραφηθεί κάτι ανάλογο από ελληνικό συνεργείο: πρόκειται ουσιαστικά για τριπλή εργασία, που συμπεριλαμβάνει ιστορική έρευνα, ανελκύσεις και βεβαίως το γύρισμα του ντοκιμαντέρ, βάσει δραματοποιημένου σεναρίου…», σημειώνει.
«Μοναδικό στο είδος του…»
Στα ίχνη του «Πατρίς», στο κεντρικό Αιγαίο, έφτασε με την έμπειρη καταδυτική ομάδα του, την «Underwater Filming & Research» («UFR»), το 1999. Τότε που πληροφορήθηκε από ντόπιους ψαράδες- που κατά καιρούς ανέσυραν διάφορα κομμάτια του ναυαγίου με τα δίχτυα τους- για την ύπαρξη του βυθισμένου τροχοκίνητου ατμόπλοιου, σε μέγιστο βάθος 55 μέτρων. «Έκτοτε ψάξαμε λεπτομερώς το θέμα, μέσα κι έξω απ΄ το νερό. Αναζητήσαμε το στίγμα ενός ναυαγίου τόσο παλιού, που κανείς στο νησί δεν είχε ακούσει τίποτα γι΄ αυτό. Διαπιστώσαμε, ωστόσο, πως επρόκειτο για ένα από τα πρώτα, ιστορικά επιβατηγά ελληνικά ατμόπλοια, που ναυπηγήθηκε στην Αγγλία, το 1859, κατόπιν παραγγελίας του από τον βασιλιά Όθωνα, κι ανήκε στην ιδιοκτησία της “Ελληνικής Ατμοπλοΐας”, της πρώτης ακτοπλοϊκής εταιρείας που ιδρύθηκε στην Ελλάδα, με έδρα της τη Σύρο. Μιλάμε για ένα πολυτελές πλοίο, κατασκευασμένο σε μια εποχή πριν την ανακάλυψη της προπέλας: διέθετε, δηλαδή, τροχοκίνητη ατμομηχανή για την κίνησή του, αλλά και ιστιοφορία…», αναφέρει ο κ. Μεντόγιαννης.
Χτύπησε στον Κούνδουρο το 1868
Το «ΠΑΤΡΙΣ» χάθηκε το 1868, στο δρομολόγιο από Πειραιά προς Σύρο. Έπεσε σε κακοκαιρία, κοντά στην Τζια, στην αχανή ξέρα του Κούνδουρου, εκεί όπου αιχμηρά βράχια ξεφυτρώνουν σε ύψος ώς κι ενάμισι μέτρο. «Από τον τρόπο που έχει καθίσει στον βυθό, συμπεραίνουμε πως, αφού χτύπησε στα βράχια, το πλοίο πιθανότατα ακινητοποιήθηκε πάνω σ΄ αυτά κι άρχισε να πλημμυρίζει νερά. Ευτυχώς, εγκαταλείφθηκε έγκαιρα από επιβάτες και πλήρωμα, μέχρι που κόπηκε στη μέση και βυθίστηκε. Σήμερα πια είναι το μοναδικό στο είδος του ναυάγιο, ίσως και σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και πιθανότατα στην Ευρώπη- τουλάχιστον δεν έχει βρεθεί μέχρι τώρα άλλο. Είναι ένα από τα ελάχιστα μεταλλικής κατασκευής, γι΄ αυτό και τα σιδερένια μέρη του έχουν διασωθεί. Όλες οι υπόλοιπες υπερκατασκευές και το ξύλινο κατάστρωμα έχουν λειώσει…», περιγράφει ο δύτης-σκηνοθέτης. Στη διάρκεια του ντοκιμαντέρ, όπως εξηγεί, ανελκύθηκε- με πλωτό γερανό και ρυμουλκό- από τα βαθιά ο ένας από τους δύο τροχούς του πλοίου, βάρους 16 τόνων! Το ενδιαφέρον των δυτών συγκέντρωσαν και τα δύο βασιλικά κανόνια, που επίσης ανασύρθηκαν, ενώ κεραμικά, μαγειρικά σκεύη κι άλλα ενάλια ευρήματα που βγήκαν στο φως θα εκτεθούν σε ειδική πτέρυγα στο νέο Μουσείο της Σύρου, που αναμένεται να εγκαινιαστεί προσεχώς…
Πηγή: Τα Νέα, Π. Στεφανής, 8/7/10
