«Η πρωιμότερη ένδειξη κρατικής οργάνωσης είναι σύγχρονη με την πρωιμότερη ένδειξη εκτεταμένης εδαφικής εξάπλωσης […] Το μοντέλο αυτό συμβαδίζει με το μοντέλο εδαφικής εξάπλωσης στα πλαίσια της πρωτογενούς δημιουργίας κρατών, το οποίο έχω προτείνει σε έναν αριθμό δημοσιεύσεων… ». Η παραπάνω διαπίστωση ανήκει στον Αμερικανό ερευνητή Charles Spencer, έφορο Μεξικανικής και Κεντροαμερικανικής Αρχαιολογίας στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας (AMNH) και έχει προκαλέσει αίσθηση στους επιστημονικούς κύκλους αρχαιολόγων, ιστορικών και κοινωνιολόγων. Ο λόγος; Η θεωρία του Spencer φαίνεται να ανατρέπει μια δημοφιλή μέχρι σήμερα θεωρία σύμφωνα με την οποία η εξέλιξη ενός ισχυρού κρατικού μορφώματος είναι μια σειρά από βήματα που ξεκινούν από την ίδρυση και την εξάπλωση και τελειώνουν με την κατάρρευση μετά από βαθμιαία αποδυνάμωση λόγω ενός δυσκίνητου, εκτεταμένου και δύσκολα ελεγχόμενου γραφειοκρατικού συστήματος. Παράλληλα, αντιπροτείνει μια διαδικασία όπου εδαφική επέκταση και γραφειοκρατία συμβαίνουν παράλληλα, και όπου η δεύτερη δρα μάλλον εποικοδομητικά στην πραγμάτωση της πρώτης. Με άλλα λόγια, η γραφειοκρατία, αντί να δρα ανασταλτικά στη σταθερότητα του κράτους, θεωρείται τουλάχιστον ως ένα βαθμό, ως παράγοντας σταθεροποίησης της εξουσίας και βασικό βήμα στον επιτυχή επεκτατισμό.
Τα συμπεράσματα του Spencer προήλθαν από μακροχρόνιες έρευνες στην περιοχή του Μόντε Αλμπάν, στην Κοιλάδα Οαχάκα του Μεξικού, όπου δύο συγκροτήματα, ένα ανακτορικό και ένα θρησκευτικό θεωρήθηκαν ως στυλοβάτες του συστήματος διοίκησης ενός κρατικού μορφώματος που άκμασε από το 300 π.Χ. μέχρι και το 100 π.Χ. Σύμφωνα με τα πορίσματα της έρευνας, τα πρώτα δείγματα κρατικής οργάνωσης στο Μόντε Αλμπάν και οι πρώτες ενδείξεις εξάπλωσής του δεν ακολουθούν χρονικά αλλά συμπίπτουν! Ταυτόχρονα ο Spencer, που παρουσίασε τη θεωρία του στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), συνέκρινε τα ευρήματά του με περιστατικά από το Περού, τη Μεσοποταμία, την Αίγυπτο, την Κίνα και την Κοιλάδα του Ινδού. Σε όλα τα πρωτογενή αυτά κρατικά μορφώματα, η θεωρία του φαίνεται ότι στέκει. Παράλληλα, με αφορμή αρχαία αλλά και σύγχρονα παραδείγματα, ο Spencer επέκτεινε τη σκέψη του στο γεγονός ότι, καθώς η ανάπτυξη της γραφειοκρατίας αποσκοπεί αρχικά στην απόκτηση και τη διατήρηση του ελέγχου απομακρυσμένων εδαφών, εμπεριέχει σπέρματα για τη συνεχή εδαφική εξάπλωση του κράτους στα πλαίσια του οποίου έχει αναπτυχθεί.
«Καθώς το κράτος της γραφειοκρατίας ως πολιτικό σύστημα εξελίχθηκε αρχικά με μια διαδικασία εξάπλωσης, δεν πρέπει να είμαστε έκπληκτοι αν τα κράτη συνεχίζουν να έχουν τάσεις εξάπλωσης, ανεξάρτητα από τις συγκεκριμένες ιδεολογίες τους. […]. Η διοίκηση των κρατικών αυτών οργανισμών είναι επίσης πιθανόν να είναι γραφειοκρατική, οπότε θα πρέπει να προσέξουμε την αρπακτική τους συμπεριφορά» καταλήγει.
Πηγή: Science Daily, 20/04/10
Ζ.Ξ.
