Η Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία (ΧΑΕ) ανήγγειλε την απώλεια, στις 10 Ιανουαρίου του 2024, του διακεκριμένου βυζαντινολόγου Νίκου Νικονάνου, ομότιμου καθηγητή Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και μέλους της Εταιρείας από το 1966.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΧΑΕ, «ο Νίκος Νικονάνος γεννήθηκε το 1935 στη Θεσσαλονίκη και καταγόταν από την Έδεσσα. Σπούδασε αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Ινστιτούτο Ιστορίας της Τέχνης στη Χαϊδελβέργη και το 1979 υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή στο ΑΠΘ με θέμα τους βυζαντινούς ναούς της Θεσσαλίας. Το 1965 εισήλθε με εξετάσεις στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, στην οποία υπηρέτησε επί δύο σχεδόν δεκαετίες, αρχικά ως επιμελητής και κατόπιν ως έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, στη Θεσσαλονίκη, τη Θεσσαλία και τη Χαλκιδική. Υπήρξε ο πρώτος έφορος και οργανωτής της ιδρυθείσας το 1973 10ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, με χώρο δικαιοδοσίας τη Χαλκιδική και το Άγιον Όρος. Το 1984 εξελέγη αναπληρωτής καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ, από το οποίο αφυπηρέτησε το 2003.

»Στην επιστημονική του πορεία ο Νίκος Νικονάνος υπήρξε ανασκαφέας και μελετητής με κύρια ενδιαφέροντα την αρχιτεκτονική και την ξυλογλυπτική, αλλά επέκτεινε την έρευνά του και σε θέματα ζωγραφικής. Η ανασκαφική του δραστηριότητα επικεντρώθηκε στη Χαλκιδική, όπου αποκάλυψε παλαιοχριστιανικές βασιλικές και άλλες θέσεις. Το μείζον έργο του είναι αναμφίβολα η διατριβή του για τους βυζαντινούς ναούς της Θεσσαλίας, η οποία γνώρισε δύο εκδόσεις (1979 και 1997). Με αυτό συνεισέφερε πολυάριθμα άγνωστα μνημεία και έθεσε την περιοχή στον χάρτη της μεσοβυζαντινής και υστεροβυζαντινής ναοδομίας. Είχε επίσης πρωταγωνιστικό ρόλο στην καταγραφή των κειμηλίων του Αγίου Όρους και στις πρώτες εκθέσεις τους εκτός των ορίων της Αθωνικής Πολιτείας. Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, υπήρξε προσηνής και αφοσιωμένος, και ανέλαβε πολλές θέσεις ευθύνης στο Τμήμα του και άλλους φορείς.

»Το 2006, το Τμήμα Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ και η 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων εξέδωσαν προς τιμήν του Νίκου Νικονάνου τον τόμο Δώρον, με εξήντα πέντε μελέτες συναδέλφων, φίλων και μαθητών του».