Ο Ιουλιανός γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 331 μ.Χ. Έλαβε ελληνική παιδεία στη γενέτειρά του, στη Νικομήδεια, στην Αντιόχεια και σε άλλα κέντρα της Ανατολής και επηρεάστηκε βαθύτατα από τη σκέψη των ονομαστότερων νεοπλατωνικών, του Πορφύριου, μαθητή του Πλωτίνου και, ιδιαίτερα, του Ιάμβλιχου. Στους σωζόμενους Λόγουςτου Ιουλιανού αναφέρεται ο νεοπλατωνικός «φιλόσοφος Σαλούστιος», συγγραφέας της πραγματείας «Περί θεών και κόσμου». Πρόκειται για ένα είδος μανιφέστου που ο Σαλούστιος έγραψε λίγο μετά τα μέσα του 4ου αιώνα για να εκθέσει τις βασικές αρχές, θρησκευτικές και φιλοσοφικές, της θρησκευτικής μεταρρύθμισης που προετοίμαζε ο Ιουλιανός. Όταν στα 30 του ο Ιουλιανός γίνεται αυτοκράτορας, αρχίζει η προσχεδιασμένη συνεργασία με τον Σαλούστιο. Θεσπίζεται απόλυτη ανεξιθρησκεία. Αρχαίοι βωμοί και ναοί επισκευάζονται, διοργανώνονται επιβλητικές θυσίες στις οποίες μετέχει προκλητικά ο αυτοκράτορας, ύμνοι εμπλουτίζουν την αρχαία λατρεία. Η μεταρρύθμιση όμως στόχευε και στη δογματική εξυγίανση της αρχαίας θρησκείας με τη βοήθεια της φιλοσοφίας. Ειδικά σεμινάρια με φιλοσοφικές απόψεις για τη φύση και τις ιδιότητες των θεών αποσκοπούσαν στην ανύψωση της παλιάς πίστης σε επίπεδο απρόσιτο από τις άλλες θρησκείες. Το δοκίμιο «Περί θεών και κόσμου» αποτελείται από 21 κεφάλαια. Οκτώ από αυτά συνδέονται με τη θρησκεία και τα άλλα έχουν φιλοσοφικό περιεχόμενο.