Η επιτυχία του project «Το βυζαντινό τραπέζι», το οποίο μας δόθηκε η δυνατότητα να αξιολογήσουμε στις αρχές του επόμενου διδακτικού έτους (2012-2013) αποδεικνύοντας ότι οι μαθητές είχαν κατακτήσει τους περισσότερους γνωστικούς-παιδαγωγικούς στόχους, έγινε το έναυσμα ώστε ένα χρόνο μετά (2013-2014) να σχεδιάσουμε το επόμενο project για ένα νέο τμήμα του 1ου Πρότυπου Πειραματικού Δημοτικού Σχολείου ΠΤΔΕ-ΑΠΘ (Δ2). Σχετιζόταν και πάλι με τη διατροφή, αλλά σε συνδυασμό και με την ενδυμασία, και αφορούσε την αρχαιότητα, εξ ου και ταίριαζε απόλυτα στο γνωστικό αντικείμενο της Ιστορίας της Δ’ Δημοτικού. Οι γνωστικοί-παιδαγωγικοί στόχοι που τέθηκαν ήταν οι ίδιοι με το προηγούμενο project («Το βυζαντινό τραπέζι») και καταγράφηκαν στο προηγούμενο άρθρο. «Βιωματική μάθηση» και ΤΠΕ είχαν και πάλι πρωταγωνιστικό ρόλο, όπως φαίνεται στην αναλυτική περιγραφή που ακολουθεί.
Φάσεις του project «Το αρχαιοελληνικό τραπέζι» ή «Διατροφή και ενδυμασία στην αρχαία Ελλάδα»
Στις αρχές Ιανουαρίου 2014 πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση του διδάσκοντα (Π. Κούρτη) και της αρχαιολόγου-μουσειοπαιδαγωγού (Μ. Γκιρτζή) για τον προγραμματισμό του νέου project. Καταρχάς αποφασίστηκε να είναι ευρύτερο το θέμα αυτή τη φορά, περιλαμβάνοντας δύο σκέλη: Ενδυμασία (τι φορούσαν, ποιοι τα φορούσαν, ποιο ήταν το υλικό, πώς φτιάχνονταν τα ενδύματα) και Διατροφή (τι έτρωγαν, πώς το προμηθεύονταν, πώς έτρωγαν, πότε έτρωγαν, τι χρησιμοποιούσαν) στην αρχαία Ελλάδα. Θεωρήθηκε ότι η αρχαιοελληνική ενδυμασία και διατροφή συνδέονταν άρρηκτα μεταξύ τους συνιστώντας βασικές πτυχές της καθημερινής ζωής στην αρχαία Ελλάδα, θέμα με γενικότερο ερευνητικό ενδιαφέρον, αλλά και δυνατότητα να κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών, ενώ παράλληλα καλύπτεται ικανοποιητικά από πηγές έντυπες και ηλεκτρονικές, μερικές από αυτές γραμμένες ειδικά για παιδιά. Έχοντας την εμπειρία από «Το βυζαντινό τραπέζι» θεωρήσαμε ότι το project αυτό με αρχικό τίτλο «Διατροφή και Ενδυμασία στην αρχαία Ελλάδα» θα μπορούσε κάλλιστα να καταλήξει στο να οργανώσουμε ένα ανάλογο «αρχαιοελληνικό τραπέζι». Στην ίδια συνάντηση εξετάστηκε ένα μεγάλο εύρος υλικού και πηγών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και τελικά επελέγησαν οι πηγές που καταγράφονται στη συνέχεια.
Για την ενδυμασία:
1. Blanck, H. (2004), Εισαγωγή στην ιδιωτική ζωή των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, ΜΙΕΤ, Αθήνα.
2. Flaceliere, R. (1999), Ο δημόσιος και ιδιωτικός βίος των αρχαίων Ελλήνων, εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα.
3. Κόννολυ, Π. και Ντοτζ, Χ. (2001), Η αρχαία Πόλη, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα.
4. Maffre, J.J. (1988), Η ζωή στην κλασική Ελλάδα, Δαίδαλος, Αθήνα.
5. Pekridou-Gorecki, A. (2008), Η μόδα στην αρχαία Ελλάδα, εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα.
6. Royer, S., Salles, C. και Trassard, F. (2005), Η ζωή στην Ελλάδα την εποχή του Περικλή, Πατάκης, Αθήνα.
7. Wilkinson, P. (2002), Η αρχαία Ελλάδα, εκδόσεις Σαββάλα, Αθήνα.
8. «Μια μέρα στην Ακρόπολη» – φυλλάδιο εκπαιδευτικού προγράμματος Υπουργείου Πολιτισμού- Α΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
Για τη διατροφή:
1. Blanck, H. (2004), Εισαγωγή στην Ιδιωτική ζωή των Αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, ΜΙΕΤ, Αθήνα.
2. Δαφερέρα, Τ. (2004), Ελλήνων διατροφή – Μέτρον άριστον, εκδόσεις Γραφίδα, Αθήνα.
3. Flaceliere, R. (1999), Ο δημόσιος και ιδιωτικός βίος των αρχαίων Ελλήνων, εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα.
4. Καραμήτρου-Μεντεσίδη, Γ. (2005), Αρχαία διατροφή: Ένα ταξίδι στην τέχνη της γαστρονομίας, Έκδοση Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής, Αιανή.
5. Maffre, J.J. (1988), Η ζωή στην κλασική Ελλάδα, Δαίδαλος, Αθήνα.
6. Royer, S., Salles, C. και Trassard, F. (2005), Η ζωή στην Ελλάδα την εποχή του Περικλή, Πατάκης, Αθήνα.
7. Στεφανή, Ευ. και Σολομών, Ε. (2010), «Ο άνθρωπος είναι ό,τι τρώει… Προσεγγίσεις στην ιστορία της διατροφής», στο Χ. Γκατζόλης (επιμ.), Ο πολιτισμός στο τραπέζι, ΑΜΘ, Θεσσαλονίκη, σ. 9-24.
8. Τσακπουνίδης, Ευ. (χ.χ.), Η διατροφή και η μαγειρική στην αρχαία Ελλάδα, Αθήνα.
9. Wilkinson, P. (2002), Η αρχαία Ελλάδα, εκδόσεις Σαββάλα, Αθήνα.
Από τις ανωτέρω πηγές επιλέχθηκαν φυσικά μόνο οι σελίδες που υπηρετούσαν τους στόχους που είχαν τεθεί στην αρχή του προγραμματισμού. Το εμπόδιο της πολλαπλής ταυτόχρονης ανάγνωσης και έρευνας των πηγών από τους μαθητές ήταν εύκολο πλέον να αντιμετωπιστεί με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Όσες πηγές υπήρχαν σε έντυπο μέσο θα ψηφιοποιούνταν και πάλι έτσι ώστε να μπορεί να υπάρχει ταυτόχρονη πρόσβαση.
Ως μέθοδος εργασίας από τους μαθητές και αυτή τη φορά προτιμήθηκε η ομαδοσυνεργατική. Οι μαθητές χωρίστηκαν σε 7 ομάδες (6 ομάδες των 3 ατόμων και μία των 2). Κάθε ομάδα θα είχε από ένα διαφορετικό θέμα έρευνας για την Ενδυμασία και ένα για τη Διατροφή, με σκοπό να καταγράψει σε φύλλο εργασίας βασικές πληροφορίες για αυτό. Τα θέματα που προέκυψαν αναφέρονται παρακάτω.
Για την Ενδυμασία:
-Καλύμματα κεφαλής
-Χιτώνας-πέπλος
-Ιμάτιο-εξωμίδα-χλαμύδα
-Υποδήματα
-Υλικό και τρόπος κατασκευής ενδυμάτων
-Ενδυμασία στη Σπάρτη
-Ενδυμασία και κοινωνία
Για τη Διατροφή:
-Δημητριακά
-Φρούτα-λαχανικά
-Αλιεία-ψάρια-θαλασσινά
-Κρέατα-γάλα-τυρί
-Κρασί
-Μαγειρικά σκεύη
-Γεύματα-Συμπόσιο
Οι πηγές ψηφιοποιήθηκαν σε μορφή αρχείων pdf και δημιουργήθηκε ένα weblog για να φιλοξενήσει τις πηγές: http://greece450bc.wordpress.com/. Επίσης, σχεδιάστηκαν τα φύλλα εργασίας μέσω των οποίων θα καθοδηγούνταν η έρευνα. Περιείχαν 4 τύπους ερωτήσεων: α. 3-5 γενικές απλές ερωτήσεις σχετικά με πτυχές του εκάστοτε θέματος, β. ερμηνεία 3 «όρων» που δίνονταν στην αρχαιοελληνική τους μορφή, γ. μια «έξυπνη ερώτηση» που απαιτούσε την ιδιαίτερη προσοχή τους και σχετιζόταν με κάποιον θεό ή ήρωα της μυθολογίας, ή με τα λεγόμενα κάποιου σπουδαίου προσώπου της αρχαιότητας, δ. περιγραφή εικόνων. Για την απάντηση των ερωτήσεων αυτών θα έπρεπε να ερευνηθούν διάφορες πηγές, οι οποίες επισημαίνονταν για κάθε τύπο ερωτήσεων στα παιδιά (δεδομένου του πολύ νεαρού της ηλικίας, μόλις 9 ετών). Κάποιες κοινές ερωτήσεις υπήρχαν σε περισσότερα του ενός φύλλα, είτε γιατί θεωρήθηκαν πολύ σημαντικές είτε γιατί θέλαμε να παρατηρήσουμε τη διαφορετική προσέγγιση των ομάδων πάνω στο ίδιο θέμα.
Αποφασίστηκε το project να ξεκινήσει με την Ενδυμασία και έτσι άρχισε η πρώτη φάση υλοποίησης. Στα μέσα Ιανουαρίου έγινε ένα εισαγωγικό μάθημα-παρέμβαση που αφορούσε την Καθημερινή Ζωή στην Αρχαία Ελλάδα και λειτούργησε ως αφόρμηση. Σε επόμενες μέρες στις ώρες της Πληροφορικής και της Ιστορίας έγινε εμπέδωση των γνώσεων με την επίσκεψη σχετικών ιστοσελίδων και την εκτέλεση δράσεων. Συγκεκριμένα, την πρώτη φορά οι μαθητές μπήκαν στο site: http://www.theacropolismuseum.gr /peploforos/ του Μουσείου της Ακρόπολης όπου και ζωγράφισαν-έντυσαν αγάλματα (1 διδακτική ώρα) και εκτύπωσαν τις ζωγραφιές τους. Τη δεύτερη φορά κλήθηκαν να επισκεφτούν το site: http://www.parthenonfrieze.gr/#/home, παρατήρησαν τον τρόπο ένδυσης των αρχαίων Ελλήνων και έπαιξαν παιχνίδια σχετικά με τη Ζωφόρο (2 διδακτικές ώρες). Την τρίτη φορά παρουσιάστηκε αναλυτικά εκπαιδευτικό υλικό από το site: http://repository.acropoliseducation.gr/acr_edu/bitstream/11174/23/1/28H_EKATOMBAIWNOS_GR.pdf και συζητήθηκε το θέμα του ιματισμού (2 διδακτικές ώρες). Την τέταρτη φορά έγινε εικονική περιήγηση στο Μουσείο Ακρόπολης με το Google Art Project (http://www.google.com/culturalinstitute/collection/acropolis-museum?projectId=art-project) και ιδιαίτερη συζήτηση για τον ιματισμό και την κόμμωση των Καρυάτιδων και της «Πεπλοφόρου». Στα τέλη Ιανουαρίου οι μαθητές συμμετείχαν σε δρώμενο υποδυόμενοι την πομπή των Παναθηναίων. Δόθηκε έμφαση στα ενδύματα και έγινε σχολιασμός και σύγκριση της ενδυμασίας θεών-ανθρώπων.
Με όλη την ανωτέρω προετοιμασία, η οποία κατάφερε να εξάψει πολύ την περιέργεια και το ενδιαφέρον των παιδιών, η ανακοίνωση της πιθανότητας υλοποίησης ενός project σχετικού με την ενδυμασία έγινε δεκτή με χαρά. Κατόπιν έγινε ο χωρισμός σε ομάδες και δόθηκαν τα φύλλα εργασίας της Ενδυμασίας. Εξηγήθηκε στους μαθητές ο τρόπος εργασίας: η έρευνα θα πραγματοποιούνταν με υπολογιστές στο εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου. Όλες οι πληροφορίες βρίσκονταν στο blog που ήδη είχε αναρτηθεί. Έπρεπε να απαντηθούν οι ερωτήσεις και να καταγραφούν σε απλό τετράδιο, στη συνέχεια να μετατραπεί το υλικό σε ψηφιακή μορφή (word) και τέλος να δημιουργηθεί παρουσίαση (power point ή movie maker). Κάποιες ενδεικτικές ερωτήσεις από τα φύλλα εργασίας ήταν:
Α. Γενικές ερωτήσεις
• Τι είδη καπέλων φορούσαν οι αρχαίοι (ονομασία και σύντομη περιγραφή);
• Πώς χτένιζαν τα μαλλιά οι γυναίκες, πώς τα στερέωναν ψηλά, πώς τα στόλιζαν;
• Χιτών-Από τι υλικό είναι και πώς τον φοράνε;
• Ιμάτιο-Πώς στερεώνεται;
• Τι είδους παπούτσια φορούσαν οι αρχαίοι;
• Ποιος ασχολείται με την ύφανση και ποιος με το γνέσιμο;
• Το φορούσαν οι άνδρες στην Σπάρτη;
Β. Ερμηνεία «όρων» (Εξήγησε τις λέξεις…)
• «ποδήρης», «χειριδωτός», «απόπτυγμα», «κρηπίς», «γναφεύς», «φαινομηρίδες»
Γ. Έξυπνη ερώτηση
• Τι καπέλο φοράει ο Ήφαιστος και τι ο Ερμής;
• Ποιο είναι το χαρακτηριστικό ένδυμα του Ερμή;
• Τι παπούτσια φοράνε οι ιππείς στη ζωφόρο των Παναθηναίων;
• Σε ποια περιοχή έβγαζαν χρήματα φτιάχνοντας ρούχα;
• Ποιοι απαγορεύεται να φοράνε παπούτσια στη Σπάρτη;
• Τι φορούσε ο Μέγας Αλέξανδρος;
Δ. Περιγραφή εικόνας
• Περιγράψτε: την κόμμωση του άνδρα της εικόνας, τι φορούν οι δύο γυναίκες
• Αναγνωρίστε τα υποδήματα
• Τι είναι το εικονιζόμενο κοχύλι; (πορφύρα).
Η φάση της εύρεσης, ανάλυσης, σύγκρισης και καταγραφής διήρκησε 4 εκπαιδευτικά δίωρα, ενώ η κατασκευή της παρουσίασης δύο. Αν και δεν παρουσιάστηκε κανένα πρόβλημα στη συνεργασία των ομάδων (όπως είχε προκύψει στο προηγούμενο project), εντούτοις εντοπίστηκε κι εδώ το γεγονός ότι κάποιες ομάδες αμέλησαν να αναζητήσουν πληροφορία σε δεύτερη ή τρίτη πηγή θεωρώντας το περιττό. Οι ομάδες παρουσίασαν τις παρουσιάσεις τους στην ολομέλεια της τάξης (συνολικά 3 εκπαιδευτικά δίωρα) και δέχτηκαν δημόσια κριτική που αφορούσε περισσότερο τεχνικά θέματα, δηλαδή τον τρόπο της παρουσίασης, ευκρίνεια, κατανόηση και πληρότητα των διαφανειών αλλά και πώς αυτή έγινε από τους μαθητές. Στη συνέχεια έγινε συζήτηση για το περιεχόμενο που παρουσιάστηκε, ξεκινώντας με ερμηνεία λέξεων και όρων και σχολιασμό του τρόπου ζωής των ανθρώπων εκείνης της περιόδου. Ακολούθησε η απαραίτητη σύγκριση με τη σημερινή εποχή στο είδος της ενδυμασίας, στα μέσα κατασκευής ενδυμάτων, αλλά και γενικότερα στις συνήθειες γύρω από τη ενδυμασία. Σε αυτή τη φάση δόθηκε στους μαθητές η δυνατότητα να «βιώσουν» την αρχαία ελληνική ενδυμασία που μελέτησαν, καθώς δανειστήκαμε τη μουσειοσκευή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης «Το ένδυμα στην αρχαία Ελλάδα» και ντύσαμε όλους τους μαθητές με τα αρχαία ενδύματα. Μετά τις κάποιες διορθώσεις, οι εργασίες των παιδιών αναρτήθηκαν στα blogs, ώστε να είναι προσβάσιμες από όλους.
Έχοντας φτάσει πλέον στα τέλη Μαρτίου αποφασίσαμε ότι έπρεπε άμεσα να ξεκινήσουμε το δεύτερο σκέλος του project, το οποίο αφορούσε στην αρχαία ελληνική διατροφή, ώστε με το τέλος της χρονιάς να ολοκληρωθεί το συνολικό έργο. Η αφόρμηση έγινε με μια παιγνιώδη παρουσίαση σχετική με την αρχαία ελληνική διατροφή. Οι μαθητές, έχοντας δουλέψει ήδη με ιδιαίτερο κέφι το πρώτο σκέλος του project, που αφορούσε στην ενδυμασία, χαιρέτισαν με ενθουσιασμό την πρόταση να συμμετάσχουν στο δεύτερο σκέλος, που σχετιζόταν με τη διατροφή. Οι ομάδες ήταν ήδη χωρισμένες και είχαν πλέον εμπειρία στο πώς έπρεπε να δουλέψουν. Το υλικό υπήρχε ήδη αναρτημένο, οπότε μοιράστηκαν τα φύλλα εργασίας και τέθηκε ο ίδιος στόχος: να απαντηθούν οι ερωτήσεις αρχικά γραπτά και μετά να ψηφιοποιηθούν σε word, ώστε στο τέλος να δημιουργηθεί παρουσίαση (power point ή movie maker). Κάποιες ενδεικτικές ερωτήσεις από τα φύλλα εργασίας ήταν:
Α. Γενικές ερωτήσεις
• Σε ποιες περιοχές καλλιεργούνται δημητριακά στην Κλασική εποχή;
• Ποια αρωματικά φυτά χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες;
• Πώς γίνεται το ψάρεμα στην αρχαία Ελλάδα;
• Ποια ζωικά προϊόντα είναι πιο προσιτά στον πολύ κόσμο;
• Πώς έπιναν το κρασί τους οι αρχαίοι Έλληνες και πώς οι «βάρβαροι»;
• Πώς λέγεται το πρώτο βιβλίο μαγειρικής και ποιοι είναι οι πέντε χρυσοί κανόνες;
• Τι έτρωγαν οι αρχαίοι Έλληνες που ακολουθούσαν μια υγιεινή ισορροπημένη διατροφή;
Β. Ερμηνεία «όρων» (Εξήγησε τις λέξεις…)
• «φρύγετρο», «έτνος», «μιττωτόν», «οινοχόη», «εσχάρα», «ακράτισμα»
Γ. Έξυπνη ερώτηση
• Τι συστήνει ο Ιπποκράτης για την αναζωογόνηση;
• Τι λέει ο Πλάτωνας για το ψάρεμα;
• Τι λέει ο Πλούταρχος για τα ζώα της θυσίας;
• Τι λέει ο Πλάτωνας για το κρασί;
• Τι πιστεύει ο Αριστοτέλης για την Κουζίνα;
• Τι είναι το «Συμπόσιο του Πλάτωνα»;
Δ. Περιγραφή εικόνας
Όλες οι διαδικασίες αυτή τη φορά, δεδομένης της εξοικείωσης πλέον των μαθητών είχαν πολύ μικρότερη διάρκεια. Η φάση της έρευνας (εύρεση, ανάλυση, σύγκριση και καταγραφή) υλοποιήθηκε σε 3 εκπαιδευτικά δίωρα, ενώ η κατασκευή της παρουσίασης σε ένα. Οι μαθητές συνεργάστηκαν άριστα και έδειξαν σημαντική πρόοδο ως ερευνητές επιδιώκοντας να διασταυρώσουν πλέον τις πληροφορίες σε όσες πηγές τους παρέχονταν. Οι παρουσιάσεις των ομάδων στην ολομέλεια της τάξης πραγματοποιήθηκαν σε 2 εκπαιδευτικά δίωρα και η κριτική που ασκήθηκε, τόσο για το περιεχόμενο όσο και για τεχνικά θέματα, ήταν ελάχιστη. Η συζήτηση στη συνέχεια ήταν ιδιαίτερα εποικοδομητική και ακολούθησε την ίδια πορεία με την προηγούμενη φορά. Αφού ερμηνεύθηκαν όροι και εξηγήθηκαν τυχόν απορίες, εφόσον τα παιδιά ήταν ήδη μυημένα στην καθημερινή ζωή των αρχαίων Ελλήνων, προχωρήσαμε κατευθείαν στη σύγκριση με τη σημερινή εποχή στο είδος της διατροφής, στα μέσα που χρησιμοποιούσαν αλλά και γενικότερα στις συνήθειες γύρω από τη διατροφή. Οι παρουσιάσεις ανέβηκαν και πάλι στο blog, ώστε να είναι προσβάσιμες από όλους.
Σε αυτό το σημείο, που οι μαθητές είχαν κατακτήσει ένα θεωρητικό υπόβαθρο, επιστρατεύθηκαν και πάλι «βιωματικές δράσεις», οι οποίες υλοποιήθηκαν σε συνεργασία με τα τμήματα εκπαιδευτικών προγραμμάτων δύο μουσείων, του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης (ΑΜΘ) και του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής Κοζάνης. Συγκεκριμένα τα παιδιά πραγματοποίησαν στις αρχές Ιουνίου δύο επισκέψεις και έλαβαν μέρος σε εκπαιδευτικά προγράμματα που σχετίζονταν άμεσα με το συνολικό project («Διατροφή και Ενδυμασία στην Αρχαία Ελλάδα»). Στο ΑΜΘ συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Διατροφή και Ενδυμασία στους Αρχαίους Χρόνους» (θεατρικό δρώμενο) και στην Αιανή σε δύο προγράμματα, «Αρχαία Διατροφή και «Το Ένδυμα από την Αρχαία ως τη Βυζαντινή εποχή, Εξαρτήματα Ένδυσης, Κοσμήματα».
Δεδομένης της μεγάλης επιτυχίας της καταληκτικής εκδήλωσης στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού του προηγούμενου project («Το βυζαντινό τραπέζι»), θεωρήθηκε από την αρχή αυτονόητο ότι θα έπρεπε να σχεδιαστεί κάτι ανάλογο (παρουσίαση των ομαδικών μαθητικών εργασιών σε ευρύτερο κοινό και υλοποίηση δράσεων βιωματικού χαρακτήρα) ως «κατακλείδα» και σε αυτή την περίπτωση. Κατά τον αρχικό σχεδιασμό λοιπόν εξετάστηκε η δυνατότητα εκπόνησης της τελικής αυτής φάσης του project στον «φυσικό του χώρο», ήτοι στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Μας παραχωρήθηκε άμεσα τόσο η άδεια να χρησιμοποιήσουμε το αμφιθέατρο και το αίθριο του μουσείου για την τελική δράση, όσο και η αμέριστη στήριξη και συνεργασία του επιστημονικού προσωπικού του τομέα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων (Ο. Σακαλή, Ευ. Τσιαμάγκα, Σ. Μαντικού).
Το Σάββατο 14 Ιουνίου 2014 παραθέσαμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης «Το Αρχαιοελληνικό Τραπέζι», εκδήλωση που αρθρωνόταν σε 3 μέρη (παρουσίαση εργασιών, θεατρικό δρώμενο, παρασκευή-μαγείρεμα αρχαιοελληνικών γεύσεων). Αρχικά λοιπόν οι μαθητές του Δ2, παρουσία των γονέων τους και άλλων παρισταμένων, ανακοίνωσαν στο αμφιθέατρο του ΑΜΘ τα αποτελέσματα των εργασιών τους για τη «Διατροφή και την Ενδυμασία στην Αρχαία Ελλάδα». Στη συνέχεια, στο πλαίσιο του θεατρικού δρώμενου, σχεδιασμένου από τους μουσειοπαιδαγωγούς του ΑΜΘ, ντύθηκαν αρχαιοελληνικά, πήραν συγκεκριμένους ρόλους και αναπαρέστησαν ένα «Αρχαιοελληνικό Συμπόσιο» στο αίθριο του μουσείου. Η δράση ολοκληρώθηκε με την κατεξοχήν βιωματική φάση, στην οποία τα ίδια τα παιδιά μαγείρεψαν για τους γονείς και τους επισκέπτες του μουσείου εδέσματα που έτρωγαν οι αρχαίοι Έλληνες. Συγκεκριμένα, οι μαθητές εκτέλεσαν αρχαιοελληνικές συνταγές που διαλέξαμε από τις πηγές που μελέτησαν, παρασκευάζοντας τα εξής: «θριδακαία» (σαλάτα με μαρούλι, πλιγούρι, κρεμμύδι, άνιθο, πιπεριές), «πυανοψία» (φασόλια σαλάτα με λαχανικά), ελιές «δρουπάτες» (θρούμπες) και «θλαστές» (τσακιστές), «τάριχο» (παστά ψάρια), «εφθούς ιχθύες» (ψάρια με λαχανικά), «ωόθριον» (ομελέτα), «οβελκίσκους οπτανά» (σουβλάκια), «κρεωκάκαβο» (καβουρμά), «αρτότυρο» (ζύμη με τυρί), «πλακούντα» (ζύμη με μέλι και ξηρούς καρπούς), «οπώραι οπταί μετά μέλιτος» (ψητά φρούτα με μέλι), «μηλοροιά» (μήλο και ρόδι με γιαούρτι και μέλι), «κεκραμένο οίνο» (κρασί αραιωμένο με νερό), «οινόμελο» (κρασί με μέλι), «οίνο καλαμανθίτη» (κρασί με μέντα), «οίνο εκ κρίθων» (μπίρα), «οξύγαλα» (ξινόγαλο). Τοιουτοτρόπως, τα παιδιά όντως «βίωσαν μια ημέρα στην αρχαία Ελλάδα», δοκίμασαν «Αρχαίων γεύσεις» και μύησαν σε αυτές, θεωρητικά και πρακτικά γονείς και επισκέπτες.
Επιλογικά
Αξιολογώντας τα δύο project («Το βυζαντινό τραπέζι» και «Το αρχαιοελληνικό τραπέζι») διαπιστώθηκε ότι επιτεύχθηκαν οι γνωστικοί-παιδαγωγικοί στόχοι σε μέγιστο βαθμό. Μέσα από μια ευχάριστη δραστηριότητα, αξιοποιώντας στο έπακρο το «learning by doing», οι μαθητές έμαθαν να ερευνούν και να συμπεραίνουν, εξοικειώθηκαν με τον Η/Υ ως μέσο έρευνας και έκφρασης, εμπέδωσαν διδαγμένες διδακτικές ενότητες και εμπλούτισαν τις γνώσεις τους πάνω στο Βυζάντιο και στην αρχαία Ελλάδα αντίστοιχα, καλλιέργησαν την κριτική τους σκέψη, έμαθαν να αυτενεργούν αλλά και συνεργάζονται με τους συμμαθητές τους. Πρόσθετο όφελος κεφαλαιώδους σημασίας υπήρξε ότι μέσα από την συνεργασία με τα μουσεία, ΜΒΠΘ και ΑΜΘ, αλλά και την πραγματοποίηση των εκδηλώσεων στους χώρους αυτούς τα παιδιά εξοικειώθηκαν με το Μουσείο ως χώρο και θεσμό, που βάσει του επίσημου ορισμού του ICOM συνιστά πλέον «ένα μόνιμο ίδρυμα, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, ανοικτό στο κοινό, που έχει ως έργο του τη συλλογή, τη μελέτη, τη διατήρηση, τη γνωστοποίηση και την έκθεση τεκμηρίων του ανθρώπινου πολιτισμού, με στόχο τη μελέτη, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία». Με αυτό τον τρόπο τέθηκαν σταθερά θεμέλια για την καλλιέργεια της πολιτισμικής συνείδησης, που θα τους επιτρέψει να διαπιστώσουν τις αναλογίες του παρελθόντος και του σήμερα, να συναισθανθούν τις ιστορικές τους καταβολές, να εκτιμήσουν το ρόλο του παρελθόντος, να ευαισθητοποιηθούν και να διαφυλάξουν τους κατεξοχήν φορείς της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, τα μνημεία και τα μουσεία!
Μαρία Γκιρτζή, Αρχαιολόγος
Παρασκευάς Κούρτης, Εκπαιδευτικός
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
