«Όλοι οι σταθμοί του μετρό Θεσσαλονίκης θα μπορούσαν να γίνουν μουσεία, μικρά ή μεγαλύτερα. Αν τα αρχαιολογικά ευρήματα στο μετρό της Αθήνας συνέβαλαν στη φήμη του έργου παγκόσμια, αυτά που βρέθηκαν στο μετρό Θεσσαλονίκης θα το κάνουν πρώτο σημείο αναφοράς διεθνώς, αν αναδειχθούν σωστά». Με τη φράση αυτή, ο πρόεδρος της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ, Χρήστος Τσίτουρας, αναφέρθηκε στον πλούτο των ευρημάτων, που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στα εργοτάξια του μετρό Θεσσαλονίκης, τα οποία μπορεί μεν να έχουν προκαλέσει καθυστερήσεις στο έργο, αλλά δεν παύουν να είναι πολύ σημαντικά.

94.000 κινητά ευρήματα

Πάντως, μέχρι το τέλος του 2012, οι ανειλημμένες ανασκαφικές υποχρεώσεις της 9ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων απέναντι στο έργο πρόκειται να ολοκληρωθούν, όπως ανακοίνωσε η διευθύντριά της, Δέσποινα Μακροπούλου, μιλώντας σε εκδήλωση του ΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας (ΤΕΕ/ΤΚΜ). Συνολικά, ο αριθμός των κινητών ευρημάτων ξεπέρασε, όπως είπε, τις 94.000. «Δεν είναι όλα τα στραβά ψωμιά της νύφης. Οι αρχαιολογικές υπηρεσίες δεν φταίνε για την καθυστέρηση του μετρό», υποστήριξε η κ. Μακροπούλου.

Στο μεταξύ, συνολική έκταση 30.800 τετραγωνικών μέτρων, έχουν διερευνήσει ανασκαφικά, από το 2006 μέχρι σήμερα, τα συνεργεία της ΙΣΤ’ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, όπως επισήμανε η προϊσταμένη της, Βασιλική Μισαηλίδου-Δεσποτίδου. Υπενθύμισε ότι οι αρχαιολογικές υπηρεσίες είχαν, κατά τον σχεδιασμό ακόμη του έργου, εκφράσει τις αντιρρήσεις τους για την πορεία του από τη σημερινή οδό Εγνατία, χωρίς βέβαια να εισακουσθούν — η ΙΣΤ’ΕΠΚΑ από πολύ νωρίς είχε προτείνει την οδό Τσιμισκή ως πιο «ανώδυνη» διέλευση.

Σύμφωνα με την κα Μισαηλίδου-Δεσποτίδου, μέχρι σήμερα έχει ολοκληρωθεί η ανασκαφική έρευνα στους σταθμούς «Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός», «Σιντριβάνι», «Πανεπιστήμιο», «Ευκλείδης» και «Φλέμινγκ», καθώς και στη Διασταύρωση Τροχιογραμμών του σταθμού «Σιντριβάνι», στο χώρο μπροστά από την κεντρική βιβλιοθήκη του ΑΠΘ και στη Διακλάδωση προς Σταυρούπολη του σταθμού «Δημοκρατίας». Οι παραπάνω θέσεις έχουν παραδοθεί στο τεχνικό τμήμα του έργου. Σε εξέλιξη βρίσκονται οι ανασκαφές στους σταθμούς «Αγίας Σοφίας» και στο αμαξοστάσιο της Πυλαίας, ενώ στο σταθμό «Δημοκρατίας» αναμένεται το τεχνικό έργο για να ολοκληρωθεί η ανασκαφή», ανέφερε.

Χιλιάδες τάφοι στα «σπλάχνα» της πόλης

Αναλυτικότερα:

— Στο εργοτάξιο του Νέου Σιδηροδρομικού Σταθμού η ανασκαφική έρευνα βεβαίωσε την ανθρώπινη δραστηριότητα σε ένα ευρύ χρονολογικό πλαίσιο και ιδιαίτερα την ταφική χρήση του χώρου από τα τέλη του 4ου αι. π.Χ. έως και τον ύστερο 3ο αι.μ.Χ. Αποκαλύφθηκαν 193 τάφοι και ταφικοί περίβολοι, που αποτελούν τμήμα του δυτικού νεκροταφείου της αρχαίας Θεσσαλονίκης.

— Στη διακλάδωση προς Σταυρούπολη του σταθμού Δημοκρατίας, αποκαλύφθηκαν συνολικά 218 τάφοι, τμήματα τοίχων-ταφικών περιβόλων, λιθοσωροί, λάκκοι και πηγάδια. Στον σταθμό Δημοκρατίας καθεαυτόν, ήρθε στο φως τμήμα του δυτικού νεκροταφείου της αρχαίας Θεσσαλονίκης το πλησιέστερο προς το δυτικό τείχος της αρχαίας πόλης, ενώ η έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί.

— Στον σταθμό «Αγία Σοφία» ανασκάφηκαν οικιστικά και οικοδομικά κατάλοιπα, όπως αποχετευτικοί αγωγοί, απορριμματικοί λάκκοι, κατάλοιπα τοίχων και κτιστές κατασκευές, καθώς επίσης ένας χωμάτινος δρόμος, που μαρτυρούν την αδιάλειπτη χρήση του χώρου, ήδη από τους ελληνιστικούς χρόνους.

— Στο Συντριβάνι, αποκαλύφθηκε σημαντικός αριθμός τάφων (1.150) και αρχιτεκτονικά λείψανα όπως κτιριακά κατάλοιπα, κατασκευές, τοίχοι, λάκκοι και αγωγοί, ενώ τεκμηριώθηκε ανασκαφικά η διέλευση χειμάρρου από την περιοχή. Στη διασταύρωση τροχιογραμμών του σταθμού «Σιντριβάνι», ερευνήθηκε ένα ακόμη εκτεταμένο τμήμα του ανατολικού νεκροταφείου της αρχαίας Θεσσαλονίκης. Εντοπίστηκαν 1.100 τάφοι, οικοδομικά λείψανα κτιρίου και σποραδικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα.

— Στον σταθμό «Πανεπιστήμιο» η γη «έκρυβε» υπόγειο κτίσμα ορθογώνιας κάτοψης και περιμετρικά αυτού αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και λιθοσωρούς, καθώς και ένα λιθόκτιστο πηγάδι.

— Στον σταθμό «Ευκλείδη», η έρευνα έφερε στο φως αποσπασματικά σωζόμενα οικοδομικά λείψανα των όψιμων οθωμανικών χρόνων, ενώ κατά τη διάρκεια των εργασιών για τη διαμόρφωση του ευρύτερου εργοταξιακού χώρου αποκαλύφθηκε τμήμα κτιρίου (τοίχοι και αγωγοί), που χρονολογείται στους νεότερους χρόνους (τέλος 19ου-μέσα 20ου αι.).

— Στον σταθμό «Φλέμινγκ» η ανασκαφή πραγματοποιήθηκε σταδιακά στον χώρο όπου έγινε η μετατόπιση δικτύων κοινής ωφέλειας, στο χώρο που καταλαμβάνει ο κυρίως σταθμός και στην ανατολική είσοδο του σταθμού αποκαλύπτοντας τμήμα νεκροταφείου της ρωμαϊκής περιόδου (2ος-4ος αι. μ.Χ.).

— Στον σταθμό «Ανάληψη» παρακολουθούνται οι εκσκαφικές εργασίες στο σταθμό κατά τις οποίες έχουν προκύψει νεότερα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του 20ου αι.

— Στο Αμαξοστάσιο Πυλαίας, τέλος, η ανασκαφή στον κεντρικό τομέα της περιοχής όπου πρόκειται να κατασκευαστεί αυτό, έφερε στο φως τμήμα οργανωμένου προκασσάνδρειου πολίσματος.

Ο διευθυντής έργων του μετρό Θεσσαλονίκης, Γιώργος Κωνσταντινίδης, ανακοίνωσε ότι, με υπουργική Απόφαση της 30ης Απριλίου 2012, το μετρό θα πρέπει να αναδείξει τμήμα των αρχαιολογικών ευρημάτων.