Μια συστάδα ομαδικών τάφων ή ένα νεκροταφείο γεμάτο με σκελετούς ανδρών. Οστά με ίχνη τραυμάτων. Όπλα που συνοδεύουν τους νεκρούς στην αιωνιότητα. Τι άλλο θα μπορούσε να είναι από ένα νεκροταφείο πολεμιστών που πέθαναν στη μάχη; Από τον απόηχο μιας σφαγής;

Και όμως τα πράγματα δεν είναι πάντα τόσο εμφανή. Τραυματισμοί που αποτυπώνονται στα οστά θα μπορούσαν να είχαν συμβεί σε οποιαδήποτε φάση της ζωής ενός ανθρώπου. Τα όπλα μπορεί να χρησίμευαν και ως σύμβολο κοινωνικού ρόλου. Η αποκλειστική ταφή ανδρών μπορεί να συνδέεται και με κοινωνικές πρακτικές. Έτσι τα ίχνη μιας σφαγής μπορούν να μετατραπούν σε απλές ταφές. Αν είναι όμως έτσι, πώς μπορούμε να διακρίνουμε μια πραγματική σφαγή;

Το ερώτημα αυτό είναι θεμελιώδες στην έρευνα του αρχαιολόγου O.D. Erdal, o oποίος εργάζεται πάνω στα οστεολογικά κατάλοιπα από τη θέση Titriş Höyük, στην Ανατολία. Πρόκειται για μια θέση της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (2900 – 2100 π.Χ.) που είχε εξελιχθεί γρήγορα από μια μικρή γεωργική κοινότητα σε αξιόλογο αστικό κέντρο με αξιόλογη οχύρωση. Εδώ, η ομάδα του Erdal,  που αποτελείται από επιστήμονες των πανεπιστημίων California-San Diego και Akron, είχε εντοπίσει μια ομάδα περίεργων ταφών σε κονιαμένη δεξαμενή κάτω από το έδαφος μιας οικίας:  ένας μεγάλος αριθμός από κρανία είχαν τοποθετηθεί ακριβώς στην κορυφή ενός σωρού από άλλα ανθρώπινα οστά. Η έρευνα του σωρού έδειξε ότι εκεί ήταν τοποθετημένοι τουλάχιστον 13 ενήλικες άνδρες, 3 ενήλικες γυναίκες και 3 προ-ενήλικες. Σε αρκετά οστά υπήρχαν ίχνη τραυμάτων. Ο τρόπος ταφής έδειχνε ότι ο ενταφιασμός έγινε ταυτόχρονα, γύρω στα 2200 – 2100 π.Χ. Επρόκειτο λοιπόν για τα θύματα μιας σφαγής;

Για να λύσει το γρίφο ο  Erdal αποφάσισε να κατηγοριοποιήσει τα τραύματα που υπήρχαν στα οστά, με βάση το βαθμό επούλωσης, σε τρεις κατηγορίες: προθανάτια, επιθανάτια και μεταθανάτια. Από το σχήμα των τραυμάτων ταυτοποιήθηκαν ακόμη και τα πιθανά όπλα τα οποία τα προκάλεσαν. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι τραύματα έφεραν μόνο οι 11 από τους 13 άνδρες, καθώς και μία γυναίκα. Μάλιστα όλοι αυτοί έφεραν πολλαπλές κακώσεις. 13 στις 14 κρανιακές κακώσεις επίσης δεν είχαν επουλωθεί. Η παρουσία τόσων πολλών επιθανάτιων κακώσεων, στην ίδια περιοχή και στην πλειοψηφία των ενήλικων ανδρών ενός ομαδικού τάφου συνηγορεί στο ότι ο θάνατός τους δεν ήταν τυχαίος. Αν μάλιστα συγκρίνουμε τα τραύματα με όπλα της εποχής είναι δυνατόν να δούμε ότι προκλήθηκαν από πελέκεις και εγχειρίδια ή λόγχες.

Λαμβάνοντας υπόψιν του και τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που διενεργούνταν την περίοδο εκείνη στην Ανατολία, ο Erdal  μπορεί να μιλήσει για σφαγή, μια σειρά πράξεων βίας που εντάσσεται στην ευρέως καταγεγραμμένη αρχαιολογικά προσπάθεια των ανθρώπων να εντάξουν τους εαυτούς τους σε νέα εξελισσόμενα περιβαλλοντικά, πολιτισμικά και κοινωνικά μοντέλα.